„We zien de afgelopen tijd duizelingwekkende stijgingen van de energieprijzen. Met de winter voor de deur zit de consument in het oog van de storm, opdraaiend voor de rekening van marktkrachten waar ze geen enkele invloed op hebben”, zegt BEUC-directeur Monique Goyens. „En dat bovenop de Covid-19-crisis die veel consumenten in financiële problemen heeft gebracht.” Volgens BEUC kan een op de tien EU-burgers zijn energienota al niet meer betalen.

Eurocommissaris Kadri Simson (energie) presenteerde woensdag in Brussel een ‘gereedschapskist’ om de pijn van de sterk gestegen elektriciteitsrekeningen te verzachten. De lidstaten kunnen betalingsuitstel van rekeningen toestaan, tijdelijk de belastingen op energie verlagen, directe inkomenssteun geven aan kwetsbare huishoudens door middel van bijvoorbeeld vouchers en steun verlenen aan bedrijven of sectoren in lijn met de EU-staatssteunregels. De commissie roept de lidstaten ook op de transitie naar groene energie te versnellen.

„Een warm thuis mag niet afhankelijk zijn van iemands portemonnee”, zegt Europarlementariër Tom Berendsen (CDA). „We moeten lessen trekken uit deze crisis, zodat we voorkomen dat we volgend jaar in de herfst voor dezelfde uitdaging staan. De belangrijkste les van vandaag is dat we op de weg naar een nieuw energiesysteem, het oude op een verstandige manier moeten afbouwen. Halsoverkop energiecentrales of -bronnen afschrijven gaat ten koste van de betaalbaarheid”, waarschuwt hij.

Zijn PvdA-collega Mohammed Chahim vindt de commissievoorstellen niet ver genoeg gaan. „In een tijd dat zoveel huishoudens moeten kiezen tussen verwarming of een maaltijd had ik gehoopt op meer ambitie. Deze situatie is zwaar en vergt gedurfde maatregelen. Het enige wat we zien is een lijst aanbevelingen aan de lidstaten en de voorspelling dat de energieprijzen na de winter zullen dalen.”

Jan Huitema (VVD) wijst erop dat de situatie aantoont hoe afhankelijk Nederland en Europa zijn van Russisch gas. „Daar moeten we vanaf. Dat kan, deels met hernieuwbare energie. Maar we zullen ook echt lokale regelbare elektriciteitsproductie nodig blijven hebben.” Huitema pleit voor de inzet van meer kernenergie, „de enige CO2-vrije energiebron die betrouwbaar dag en nacht, in elk seizoen, en overal in Europa en de rest van de wereld, energie kan leveren”.