Hoe veel opvangplekken voor asielzoekers telt Nederland?

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) kan circa 30.000 personen onderdak bieden. De opvang heeft verspreid over het land plaats op zo’n 70 locaties.

Op 1 september verbleven er in totaal 28.589 personen in de reguliere asielzoekerscentra (azc’s). De grootste groep (7997) komt uit Syrië, gevolgd door Iran (2570), Turkije (2379), Afghanistan (1726) en Nigeria (1692). Onder de bewoners van de COA-locaties bevonden zich op 1 september 10.568 statushouders: asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben ontvangen. Zij wachten in een azc op woonruimte ergens in Nederland.

Hoe veel nieuwe asielzoekers komen ons land binnen?

Het aantal stijgt. In juni lag de asielinstroom nog tussen de 400 en 700 per week. Dit betreft mensen die een eerste of een herhaald asielverzoek indienen, maar ook de zogeheten nareizigers. Zij komen voor gezinshereniging naar Nederland. In augustus liep de instroom op tot 800 per week. En afgelopen maand stegen de aantallen naar 1000 tot 1300 per week.

Waardoor neemt het aantal toe?

Een belangrijke reden voor de stijging is volgens VluchtelingenWerk Nederland (VWN) dat asielzoekers die eerder vanwege de coronacrisis niet hierheen konden komen, nu alsnog arriveren. Ook komt een groep nareizigers met de nodige vertraging naar Nederland, nadat reisbeperkingen werden opgeheven. „We wisten dat het aantal mensen dat hierheen komt voor gezinshereniging fors zou toenemen”, aldus de woordvoerder.

Nieuwsuur meldde woensdag dat honderden asielzoekers in Ter Apel op stoelen of stretchers zouden slapen. Hoe komt dat?

In Ter Apel bevindt zich het aanmeld- en registratiecentrum. Een woordvoerder van VWN bevestigt dat daar momenteel onvoldoende bedden zijn, maar kan geen aantal noemen. Volgens hem hangt het beddentekort samen met bezuinigingen die in Ter Apel zijn doorgevoerd nadat de asielinstroom vorig jaar afnam als gevolg van de coronacrisis. „Nu het aantal asielzoekers weer wat toeneemt, lukt het niet om iedereen die binnenkomt, dezelfde dag te registeren. Voordat mensen kunnen doorstromen naar de reguliere opvang, verblijven ze in tenten met stapelbedden, waar ze nauwelijks privacy hebben. Anderen zijn wel geregistreerd, maar kunnen niet doorstromen omdat de opvangplekken vol zitten. Daardoor slapen mensen soms op een stretcher, in een stoel of op de grond. Het is verdrietig dat we vluchtelingen die hier na een lange reis aankomen op deze manier ontvangen. En het is ernstig dat de opvang nog steeds niet op orde is, ondanks toezeggingen van staatssecretaris Broekers-Knol vorig jaar.”

Hoe worden asielzoekers die de komende tijd arriveren, gehuisvest?

Het is allereerst van belang dat de bijna 11.000 statushouders in de azc’s doorstromen naar woningen, zodat er opvangplekken vrijkomen. Het COA is sinds september bovendien op zoek naar minimaal 4000 nieuwe opvangplekken. Op dit moment zet het COA volop in op extra locaties voor tijdelijke opvang of –zo lang die niet voldoende beschikbaar zijn– noodopvang. Het gaat om diverse grote locaties, zoals de Zeelandhallen in Goes, paviljoens in Heumensoord, bij Nijmegen, en kazernes in Harskamp en Amsterdam. Ook wordt tijdelijk kleinschalige extra opvang geboden in onder meer Stayokay-hostels in Amsterdam en Heeg.

Is er een parallel met de vluchtelingencrisis in 2015 en 2016?

„De situatie van toen is niet te vergelijken met die van nu”, zegt de VWN-woordvoerder. „Vijf jaar geleden werden er zo’n 50.000 mensen tegelijk opgevangen, nu bijna 30.000. En in 2016 werden 40.000 vluchtelingen in gemeenten gehuisvest, terwijl het nu om zo’n 25.000 gaat.”

Zijn er lessen getrokken uit de toenmalige vluchtelingencrisis?

„De les die we níét geleerd hebben, is dat er voldoende reservecapaciteit moet zijn voor wanneer het aantal asielzoekers toeneemt”, reageert de VWN-woordvoerder. „Er is structureel meer capaciteit nodig bij het COA en de IND. De huidige situatie is hopelijk een wake-up-call voor de formerende partijen dat hier echt een groot knelpunt ligt.”

„Het laatste wat we willen, is een crisisnoodopvang zoals we die in 2016 hadden”, reageert een woordvoerder van het COA. „Mensen sliepen toen in sporthallen en werden met bussen van de ene locatie naar de andere gereden. Dat willen we voorkomen en daarom zetten we nu extra in op noodopvang.”