Op Prinsjesdag toonde minister Hoekstra (Financiën) zich positief over de economische vooruitzichten voor Nederland. Zijn boodschap is overgekomen in de Tweede Kamer, bleek woensdag tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen. De financieel woordvoerders van de partijen houden dan hun bespiegelingen over de toestand van ’s Rijks financiën.

„We zijn een zuinig land, maar we moeten niet gierig worden”, vindt VVD-Kamerlid Heinen. Hij pleit namens zijn partij voor extra eenmalige investeringen door de overheid. „We staan voor grote opgaven”, aldus de VVD’er.

De extra investeringen zouden betaald moeten worden door meer geld te lenen op de kapitaalmarkt, waardoor de staatsschuld oploopt. De minister van Financiën zou met het geleende geld een nationaal herstel- of transitiefonds moeten oprichten. Zo’n fonds heeft als voordeel dat een volgend kabinet de miljarden ook in latere jaren kan uitgeven, als investeringen om wat voor reden dan ook vertragen.

Geldsluizen

„Het betekent overigens niet dat de geldsluizen zomaar open kunnen”, zei Heinen. Voor nieuwe plannen die structureel geld kosten, geldt wat de VVD betreft nog steeds de regel dat er elders op de begroting minder uitgaven tegenover moeten staan.

Eerder deze week lekte via de NOS uit dat plannen voor een nieuw herstel- of transitiefonds ook op de formatietafel liggen. Een volgend kabinet zou tientallen miljarden extra willen lenen. Dat geld zouden toekomstige bewindslieden goed kunnen gebruiken voor dringende problemen zoals de klimaat- en stikstofcrisis.

Er leven in de Kamer nog veel vragen over een nieuw miljardenfonds. De linkse partijen slaan vooral aan op het woordje eenmalig. PvdA-Kamerlid Nijboer: „Ik ben echt bang dat het een soort afkoopsom wordt.” Hij ziet vooral uitdagingen die structureel geld kosten, zoals het onderwijs en het toeslagenstelsel. „Ook met investeren in de woningbouw ben je echt over drie of vier jaar niet klaar.”

Bij CU-Kamerlid Grinwis leven vergelijkbare zorgen. Als de overheid in een klap miljarden investeert, kunnen uitvoeringsorganisaties al dat geld op zo’n korte termijn dan wel op een goede manier besteden, vraagt Grinwis zich af. Hij wijst op de 8,5 miljard euro die het demissionaire kabinet dit voorjaar uittrok voor de achterstanden in het onderwijs. „Als we niet oppassen is dat vooral goed nieuws voor de bijlesindustrie.” Ook bij de aanpak van het klimaat- en stikstofprobleem is er op lange termijn zekerheid nodig voor uitvoerders en marktpartijen, vindt hij.

SGP-Kamerlid Stoffer legt de vinger bij de oplopende staatsschuld. „Vroeger was de VVD in mijn ogen de partij van de financiële degelijkheid”, zegt Stoffer. Hij waarschuwt voor het lenen van tientallen extra miljarden. „Gaan we over 30 jaar alsnog de belastingen verhogen als de schuld toeneemt?”, vraagt Stoffer zich af. „In de Miljoenennota staan ook scenario’s waarin de rente oploopt.”