Dat bleek woensdag uit een debat in de Tweede Kamer over Turkije en uit een langdurig gesprek van minister Bot in zijn hoedanigheid als EU-voorzitter met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Gül.

Bot heeft zijn Turkse collega tijdens dat gesprek laten weten dat Turkije „in wetgeving én in de praktijk” moet bewijzen dat er geen discriminatie van christenen is. De bewindsman wees tegelijkertijd op de vooruitgang die het land al heeft geboekt op het gebied van godsdienstvrijheid. „Er zijn overal kerken en er komen nieuwe kerken bij.”

Gül verzekerde dat christenen in zijn land godsdienstvrijheid hebben. „Daar geloven wij in.” Hij erkende dat er in het verleden wat problemen waren, maar die zijn volgens hem opgelost.

In het kamerdebat dat volgde op de ontmoeting tussen Bot en Gül zei de Nederlandse minister dat de wet die de vrijheid van vereniging regelt al door het Turkse parlement is goedgekeurd. Een wet op de stichtingen, die het mogelijk maakt kerken op te richten, ligt momenteel bij de Turkse premier voor.

Tegen CDA, ChristenUnie, SGP en SP zei Bot dat hij Gül heeft gevraagd binnenkort schriftelijk mee te delen hoe de godsdienstvrijheid in Turkije is geregeld. Hij is het met de partijen eens dat monitoring op dit punt nodig blijft.

ChristenUnie-fractievoorzitter Rouvoet wees Bot op een rapport van de christelijke mensenrechtenorganisatie Jubilee Campaign, waaruit blijkt dat Turkije nog hoog op de lijst van landen staat waar christenen het moeilijk hebben.

ChristenUnie en SGP herhaalden woensdag dat ze tegen de toetreding van Turkije tot de EU blijven. De partijen zijn wel benieuwd naar de vorderingen die Turkije maakt op het gebied van godsdienstvrijheid. Van der Vlies zei „uitermate geïnteresseerd te zijn” in de schriftelijke toezeggingen van Gül.

De onderhandelingen met Turkije die moeten leiden tot een EU-lidmaatschap kunnen wellicht eind 2005 worden geopend, aldus Bot. Op de Europese Top op 17 december zullen de EU-regeringsleiders daarover een besluit nemen. Een ruime kamermeerderheid is voor opening van de toetredingsonderhandelingen.

De positie die het CDA uiteindelijk zal innemen, is nog afhankelijk van de schriftelijke toezeggingen die Turkije doet op het punt van de godsdienstvrijheid en de mensenrechten. Als die bevredigend zijn, zal het CDA zich niet verzetten tegen het openen van de onderhandelingen. De partij is blij met de informatie van Gül. Toch zei CDA’er Van Dijk dat hij „heel andere informatie krijgt over de praktijk van de godsdienstvrijheid.”

De Armeense genocide en de gevoelige verhouding tussen Turkije en Armenië komen in ieder gesprek met Turkije aan de orde, verzekerde Bot. Ook woensdag heeft hij er met Gül „op een constructieve manier” over gesproken. „Turkije is zich zeer van de problemen op dit punt bewust”, aldus Bot.

Hij sloot niet uit dat het EU-lidmaatschap voor Roemenië, gepland voor 2007, wordt opgeschort. Het land maakt volgens hem nauwelijks vorderingen op het gebied van Justitie en Binnenlandse Zaken.