Pieter-Jan Hofman en Ytzen Lont breken in hun opiniebijdrage (RD 23-9) een lans voor het handhaven van de zogenoemde geborgde zetels in de waterschappen. Ze vinden het wetsvoorstel van D66 en GroenLinks „te kort door de bocht.” De schrijvers stellen dat het wetsvoorstel slechts één aspect belicht. Ik begrijp dat dat het aspect ”democratie” is.

Anders dan Hofman en Lont vind ik dat democratische legitimatie van een overheid –om het even welke– in deze tijd uiterst belangrijk is. Ik kan (en kon) het kiezers niet uitleggen waarom het bestuur van het waterschap deels bestaat uit niet-gekozen leden. Daarnaast merk ik in de praktijk dat de geborgde zetels een politieke kracht van forse betekenis vormen. Het is niet een aantal (terrein)deskundigen, maar het zijn regelrechte belangenbehartigers voor hun achterban. En hun stem telt in het algemeen bestuur even zwaar mee als die van de democratisch gekozen bestuurders. En dat is gewoon ondemocratisch. Voor mij dé reden om de geborgde zetels te willen afschaffen.

En dan zwijg ik nog maar van de wettelijke verplichting om een lid van de geborgde zetels in het dagelijks bestuur op te nemen. Dat is dus geen nette coalitievorming waarin een akkoord wordt gesloten op basis van standpunten en zetels.

Eigen belastingsysteem

Hofman en Lont stellen dat, wanneer er naar het bestuurssysteem wordt gekeken, er ook gekeken moet worden naar het belastingsysteem. Het wordt gebracht als een voorwaarde waaraan tegelijkertijd moet worden voldaan. Dat lijkt me geen houdbare stelling, en argumenten worden niet gegeven. Het probleem met het belastingsysteem is mijns inziens dat het mede in stand wordt gehouden door –jawel– de geborgde zetels.

De auteurs melden ook dat het voor het draagvlak goed is dat er belangengroepen in het bestuur van het waterschap zitten. Impliciet wordt daarmee gezegd dat de belangen van bepaalde groepen búíten de geborgde zetels niet vertegenwoordigd zouden zijn. In mijn ervaring is het zo dat de belangen van (agrarische) bedrijven heel goed vertegenwoordigd worden door bijvoorbeeld het CDA en de VVD. En wellicht ook de SGP. Want de boeren en de bedrijfs­eigenaren gaan echt wel stemmen bij de waterschapsverkiezingen. Hun belangen worden dus dubbel vertegenwoordigd.

Nieuwe belangen

Er liggen tal van vraagstukken op de bestuurstafels van de waterschappen. Behalve de traditionele taken (schoon water, sterke dijken, droge voeten) zijn daar de vragen op het gebied van energietransitie, ruimtelijke ordening (waar kunnen de andere overheden het beste bouwen gezien de waterproblematieken) en milieu. Vragen die niet aansluiten bij de huidige bestuurssamenstelling. Als er al belangen geborgd vertegenwoordigd zouden moeten zijn in het waterschapsbestuur, dan stel ik voor een paar extra geborgde zetels voor de kinderen in te stellen. Want die hebben het allergrootste belang bij een goed waterschapsbestuur. En zolang dat niet zo is, zal ik mijn best blijven ook die stem de laten klinken aan de bestuurstafel.

De auteur is lid van het algemeen bestuur van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en lid van de ChristenUnie.