Op een aantal afdelingen van de academische ziekenhuizen in Amsterdam (VU en AMC), Leiden, Utrecht, Groningen, Rotterdam en Maastricht worden 24 uur lang zondagsdiensten gedraaid. Dat betekent dat alle planbare zorg vervalt en dat er alleen opnamen zijn op de spoedeisende hulp, intensive care, oncologie, hartbewaking en de kraam/couveuseafdeling.

Het verschilt per ziekenhuis welke afdelingen meedoen, meldt vakbond FNV Zorg & Welzijn. „Ook op afdelingen die niet volledig sluiten, is de kans groot dat afspraken niet door kunnen gaan, omdat die afhankelijk zijn van afdelingen waar wel wordt gestaakt.”

Volgens de FNV is er „heel zorgvuldig” gekeken naar de veiligheid van patiënten. „Spoedeisende werkzaamheden, waaronder ingrijpen omdat er anders gevaar voor schade aan de gezondheid van patiënten ontstaat, zullen altijd worden uitgevoerd.”

Het Radboudumc in Nijmegen doet niet mee: er willen zoveel medewerkers gewoon doorwerken dat het de stakers niet lukt hele afdelingen plat te leggen.

Gevolgen

De stakers vragen „eerlijkere arbeidsvoorwaarden, zoals een fatsoenlijke loonsverhoging” voor alle medewerkers en goede afspraken om de werkdruk te verlagen. „Nooit eerder werd er in Nederland zo grootschalig gestaakt door medewerkers van de academische ziekenhuizen”, aldus de bonden.

De RMU heeft er nog geen vragen over gekregen. Woordvoerder mr. Jan Schreuders noemt het „heel erg jammer” dat er tot staking wordt overgegaan. „Onze Bijbels-principiële argumenten tegen staken spelen hierbij de belangrijkste rol. Maar daarnaast geldt ook dat een staking altijd het risico met zich meebrengt dat verhoudingen verstoord raken en een conflictsituatie versterkt wordt. Als dat gebeurt, is niet alleen een oplossing verder weg dan eerst, maar kunnen er ook gevolgen op de lange termijn ontstaan.”

Hoog ziekteverzuim

Dit alles neemt volgens Schreuders niet weg dat de RMU de problemen volop onderkent. „Het personeelstekort is gigantisch, de werkdruk mede daarom heel stevig, het ziekteverzuim hoger dan ooit. Dan is het niet meer dan logisch dat de personeelsleden ook kijken naar hun salarissen en die vergelijken met andere sectoren, want ook in het salaris komt waardering voor het werk tot uitdrukking.”

Waardering beperken tot de hoogte van het salaris vindt de RMU echter te beperkt gedacht. Werkgevers zouden „een solide basis aan arbeidsvoorwaarden” moeten bieden, waardoor het werk in de zorgsector niet alleen aantrekkelijker wordt, maar waardoor een werkgever bij de medewerkers ook verbondenheid aan de organisatie kweekt. „Dan denk ik ook aan de mogelijkheden voor groei en scholing, de gelegenheid werk en privé goed op elkaar af te stemmen en het bieden van professionele ruimte om het beroep in te vullen.”

De vakbonden organiseren de staking omdat ze eerder deze maand niet tot een akkoord kwamen met de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU). De bonden vonden het cao-bod teleurstellend. Alleen NU’91, de beroepsorganisatie voor verzorgenden en verpleegkundigen, reageerde verheugd op het voorstel.

Het eindbod van de NFU bevatte onder meer een structurele loonsverhoging van 3,5 procent per 1 augustus 2022, een eenmalige uitkering van 3,5 procent over 2021 en een verhoging van de onregelmatigheidstoeslag. Alleen verpleegkundigen en doktersassistenten gaan er in salaris iets op vooruit, constateren FNV en CNV. Daarmee spelen de werkgevers medewerkers tegen elkaar uit, vinden de bonden.

Ze wezen het bod dan ook af. Van de vakbonden LAD en FBZ volgt nog de uitslag van hun ledenraadpleging. „Daardoor ligt er nu een cao die getekend is door één bond, die slechts een heel klein deel van de 80.000 medewerkers van de umc’s vertegenwoordigt”, stellen de stakers.

Ziekteverzuim

Ze erkennen dat de staking een vergaande actie is. „Maar we vinden ook dat de werkdruk waaronder medewerkers in de umc’s moeten werken tot ongezonde situaties leidt voor medewerkers en patiënten. Werkgevers moeten zuinig zijn op hun medewerkers. Met name jongeren die net starten verlaten vaak al binnen twee jaar de sector vanwege de hoge werkdruk. Vanwege het slechte imago van de zorg is nieuwe aanwas schaars.”

Het ziekteverzuim in de zorg is op het hoogste niveau sinds 2003. Intussen moeten ziekenhuizen als gevolg van de coronapandemie nog veel operaties inhalen. Volgens de Nederlandse Zorgautoriteit zijn het er tussen de 170.000 en 210.000, ziekenhuizen en zorgexperts houden het op zo’n 32.000 operaties.

De bonden willen afspraken over verlaging van de werkdruk.De FNV heeft eerder al berekend dat er 2,25 miljard euro extra nodig is: 1,5 miljard voor de salarissen van zorgpersoneel om minimaal koopkracht te behouden en 750 miljoen voor aanpak van de werkdruk, zoals goede afspraken over bereikbaarheids- en oproepdiensten.

In 2018 hielden medewerkers van academische ziekenhuizen stiptheidsacties. Ook toen wilden ze loonsverhoging, afspraken over de aanpak van de werkdruk en de werving van jonger personeel. Op woensdag 20 november 2019 staakten 150.000 van de 200.000 medewerkers van niet-academische ziekenhuizen, die onder een andere cao vallen. Op 119 locaties van 83 ziekenhuizen, 32 poliklinieken en 4 revalidatiecentra werden 24 uur lang zondagsdiensten gedraaid en alleen spoedzorg verleend.

Eerste stap

De staking gaat door ondanks de 675 miljoen euro die het kabinet vorige week extra beschikbaar stelde voor zorgsalarissen. Dat ziet de FNV als een eerste goede stap, maar onvoldoende voor koopkrachtbehoud van alle zorgmedewerkers. „Het kabinet doelt nu alleen op de middeninkomens, terwijl in de zorg medewerkers in allerlei beroepsgroepen schouder aan schouder zorg verlenen en er allemaal op vooruit moeten gaan.”

Patiëntenfederatie Nederland benadrukt dat staken een recht is, maar roept umc’s wel op „het belang van de patiënt” in het oog te houden. „Het effect van deze staking op de patiëntenzorg moet zo gering mogelijk blijven.”

Zaterdag hield de FNV in Rotterdam de Dag van de Onmisbaren: „Zorgverleners, docenten, schoonmakers en vele anderen. Toen veel mensen thuiswerkten, gingen zij de deur uit om voor ons allen te zorgen. Dit zijn de helden van de coronacrisis, de onmisbaren.”