Spanning loopt op in Oekraïne
Tienduizenden aanhangers van de Oekraïense oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko houden sinds dinsdag het presidentiële paleis van vertrekkend president Leonid Koetsjma omsingeld. Kort daarvoor had Joesjtsjenko de eed afgelegd als nieuwe president van Oekraïne.
Het presidentiële paleis is afgegrendeld door honderden leden van de Oekraïense mobiele eenheid. Koetsjma beloofde dinsdagavond geen geweld te zullen gebruiken tegen de demonstranten. Hij hekelde de betogingen van de oppositie, maar riep ook op tot overleg.
De ontwikkelingen in Kiev raakten dinsdag in een stroomversnelling nadat parlementariërs van de oppositie Joesjtsjenko tot winnaar hadden uitgeroepen van de presidentsverkiezingen van zondag. Dit gebeurde tijdens een buitengewone zitting van de Rada, het Oekraïense parlement.
Tot een officieel besluit kwam het niet, omdat er te weinig parlementsleden aanwezig waren voor een stemming. Aanhangers van de officiële winnaar van de verkiezingen -Viktor Janoekovitsj- hadden de zitting geboycot, waardoor het quorum niet werd gehaald. Maar Joesjtsjenko riep vervolgens zichzelf prompt uit tot nieuwe president van het land. In het parlement las hij de presidentiële eed voor en vervolgens sprak hij zijn meer dan 200.000 aanhangers toe die zich buiten het parlementsgebouw hadden verzameld.
Joesjtsjenko beschuldigde de vertrekkende president Koetsjma en de officiële winnaar van de presidentsverkiezingen, Janoekovitsj, ervan volledig verantwoordelijk te zijn voor de grootschalige verkiezingsfraude van zondag en het geweld dat hier mogelijk nog uit zal voortvloeien. Tegelijkertijd vroeg hij politie en leger in het land om geen geweld te gebruiken tegen de vreedzame demonstranten in Kiev en riep hij hen zelfs op om zich aan zijn zijde te scharen.
Zowel de aanhang van Joesjtsjenko als internationale waarnemers van onder meer de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) spreken over grootschalige verkiezingsfraude. Zo zijn de opkomst en uitkomst in de Oost-Oekraïense regio’s Donetsk en Loegansk op grote schaal vervalst. Ook zijn overal in het land ambtenaren en studenten onder druk gezet om op Janoekovitsj te stemmen.
Als reactie hierop had Joesjtsjenko zijn aanhang opgeroepen tot het voeren van vreedzame protestacties totdat de autoriteiten de fraude zouden erkennen. Al sinds zondag bevinden zich tienduizenden aanhangers van de oppositiekandidaat op het Plein van de Onafhankelijkheid in het centrum van de Oekraïense hoofdstad Kiev.
De afgelopen dagen groeide dit aantal uit tot vele honderdduizenden demonstranten die gehuld in oranje gekleurde sjaaltjes en zwaaiend met oranjekleurige vlaggen hun steun aan Joesjtsjenko betuigen en dinsdag vergezelde deze menigte haar leider op zijn weg naar het parlement.
Ook in veel andere Oekraïense steden gingen dinsdag vele tienduizenden Joesjtsjenko-aanhangers de straat op om zijn oproep te ondersteunen. Zelfs de in het door etnische Russen overheerste Charkiv -de een na grootste Oekraïense stad, gelegen in het oosten van het land- overheerste het oranje van Joesjtsjenko.
Maar in een aantal andere Oost-Oekraïense steden waren er grote demonstraties ter ondersteuning van Janoekovitsj, zoals in Donetsk. In dit aan Rusland grenzende en overwegend door etnische Russen bewoonde deel bevindt zich de machtsbasis van de officiële winnaar van de verkiezingen. Janoekovitsj is hier populair omdat hij voorstander is van het Russisch als tweede officiële taal en nauwere economische samenwerking met Rusland wil.
Het overwegend door etnische Oekraïeners bewoonde midden en westen van Oekraïne streeft daarentegen naar een lossere band met de grote buurman, onder meer door het nauwer aanhalen van de banden met Europa. Het is daarom dat in dit deel van het land een groeiend aantal stadsbesturen zich openlijk achter Joesjtsjenko schaart. Het parlement van de West-Oekraïense regio Lviv heeft Joesjtsjenko dinsdag zelfs al uitgeroepen tot de nieuwe Oekraïense president, terwijl ook de plaatselijke politie zich aan zijn zijde heeft geschaard.