Binnenland

Mysterieus boek blijkt van Paaltjens

Een mysterieus, meer dan honderd jaar geleden geschreven boek over de geschiedenis van Friesland, het Oera Linda-boek, blijkt van de hand van François Haverschmidt.

ANP
24 November 2004 09:04Gewijzigd op 14 November 2020 01:55

Dat heeft een onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen vastgesteld. Dominee Haverschmidt is als dichter beter bekend als Piet Paaltjens.

Het Oera Linda-boek dook in 1867 voor het eerst op bij een timmerman in Den Helder. Het staat bekend als een fraai staaltje geschiedvervalsing. In een voorrede van het boek staat dat het zou gaan om een uit 1256 daterende kopie van een Oudfries manuscript betreffende het begin van de wereld en zijn geschiedenis.

Volgens onderzoeker Goffe Jensma kan met zekerheid worden vastgesteld dat François Haverschmidt de geestelijk vader was van het Oera Linda-boek. Het was zijn bedoeling orthodox-christelijke tijdgenoten te laten zien dat ze de Bijbel niet letterlijk moesten nemen.

Maar de persiflage bleek veel serieuzer te worden genomen dan Haverschmidt had verwacht. Een classicus uit Leeuwarden, Jan Gerhardus Ottema, geloofde het boek namelijk op zijn woord. Dankzij diens vertaling en uitgave (uit 1872) kon het boek later, vooral in Duitsland in het interbellum en in de Angelsaksisch georiënteerde new-agebeweging, worden gelezen als een Bijbel.

Volgens Jensma staat nu vast dat Haverschmidt de geestelijk vader was. Het Oera Linda-boek past, zo concludeert Jensma, naadlaas in zijn oeuvre. Het toont tal van overeenkomsten met zijn andere werken en getuigt van dezelfde drang tot mystificatie die Haverschmidts alter ego Piet Paaltjens aan de dag legde.

Jensma promoveert in december aan de Rijksuniversiteit Groningen op zijn onderzoek.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer