De Pan-Europese commissie voor Gezondheid en Duurzame Ontwikkeling onderzocht de aanpak van de pandemie en wijst nu op de „catastrofale” prijs die is betaald voor de rommelige aanpak. „Alleen in de Europese regio van de WHO was al sprake van 1,2 miljoen doden en er ontstond een ongekende economische depressie waar de wereldwijde financiële crisis van 2008 bij verbleekte.”

De door de Italiaanse oud-premier Mario Monti geleide commissie komt met een reeks aanbevelingen, zoals de ontwikkeling van een nieuwe model voor innovatie in de zorg. Het huidige systeem zou tekortschieten. Nu worden financiële risico’s vaak gedragen door de publieke sector, terwijl de winsten volgens de experts veelal in de zakken van bedrijven belanden.

De deskundige pleiten ook voor investeringen in de gezondheidszorg. Die kampte aan het begin van de pandemie met tekorten aan „bijna alles”. De commissie noemt onder meer het gebrek aan ziekenhuisbedden, medisch personeel, beschermende uitrusting en medische zuurstof.

Regeringen moeten ook meer doen tegen ongelijkheid in de samenleving, oordeelt de commissie. De onderzoekers zien dat als een manier om het afnemende vertrouwen in overheidsinstellingen tegen te gaan.

Ook de internationale aansturing van het gezondheidsbeleid moet beter, vinden de experts. Informatie moet beter worden uitgewisseld zodat risico’s snel worden herkend. De commissie pleit onder meer voor een gezondheidsraad die onder de G20 valt en een internationaal pandemieverdrag.

De onderzoekers pleiten verder voor nieuwe organen om het gezondheidsbeleid af te stemmen en informatie beter uit te wisselen in de Europese regio van de WHO. Die bestaat uit meer dan vijftig landen, waaronder ook Nederland en staten in Centraal-Azië.

Regionaal WHO-chef Hans Henri Kluge zegt dat niet mag worden toegestaan dat een toekomstige pandemie de wereld „weer op knieën” brengt. De grote uitdaging was volgens hem niet om uit te zoeken welke aanpak nodig is. Dat was al bekend, concludeert Kluge. Hij ziet het vooral als een probleem dat de mensheid niet in staat bleek om de noodzakelijke maatregelen ook daadwerkelijk door te voeren.