Het waren gouden tijden voor de elektronicabranche, toen Nederland begin vorig jaar plotseling aan huis gekluisterd was door de coronacrisis. Vanwege het thuiswerken en digitaal onderwijs gingen massa’s computers over de (digitale) toonbank. „Maar ook gaming werd populairder”, vertelt Laurens Jongema van ScreenOn, een bedrijf uit Leeuwarden gespecialiseerd in de verkoop van game-pc’s, zowel desktops als laptops. „Mensen zaten veel op de bank en vulden die tijd nog meer dan voorheen met het spelen van bekende spellen zoals Fortnite . Daar hebben we flink van geprofiteerd.”

Tegelijk ontstond ook schaarste in bepaalde onderdelen, die nodig zijn om computers af te bouwen, zegt Jongema. „En als ik met leveranciers praat, merk ik dat het nu nog altijd zo is. Ze moeten een beperkte voorraad verdelen over meerdere klanten, waardoor je soms lang wacht op bijvoorbeeld zware videokaarten of moederborden. Van sommige producten kreeg je vroeger honderden binnen als je ze bestelde, nu kunnen het er ook maar vijf zijn.”

Derailleurwieltje

Eenzelfde beeld is te zien in de fietsindustrie. Omdat veel onderdelen in Azië worden geproduceerd, lopen Europese ondernemers al meer dan een jaar tegen leveringsproblemen aan. Gesloten fabrieken zorgen voor breuken in het productieproces. En als het gewenste derailleurwieltje of zadel dan alsnog verscheept kan worden, gaat dat tegen kosten die veel hoger zijn dan voorheen.

Bij de Leeuwarder fietsenwinkel Jan Terpstra Cycling World merken ze ook de gevolgen. „Maar omdat we toen de problemen vorig jaar begonnen al vrij snel in de gaten hadden dat je beter wat méér kon bestellen dan minder, zijn we eigenlijk nooit echt in de problemen gekomen”, stelt eigenaar Jan Terpstra.

Uitverkocht

Alles draait meer dan ooit om plannen, vertelt hij. „Waar we normaal 60 tot 70 procent van onze jaaraantallen van tevoren inkopen en de rest gedurende het jaar, moeten we nu alles in één klap bestellen om voldoende voorraad te houden.” Zodoende heeft zijn onderneming nog steeds structureel 75 tot 100 e-bikes in het pand aan de Verlengde Schrans staan. „Maar mountainbikes zijn bijvoorbeeld al drie, vier maanden uitverkocht en pas begin oktober weer te krijgen.”

Terpstra verwacht dat de markt op z’n vroegst eind 2022 normaliseert. „Tot die tijd is het anders werken dan we gewend waren”, benadrukt hij. „Een consument die na de winter op een nieuwe racefiets wil rijden, moet zich nu al oriënteren. Wij kopen simpele onderdelen zoals een cassette (de achtertandwielen, LG) per vijftig of honderd stuks zodra ze leverbaar zijn, omdat je nooit weet wanneer de volgende doos precies op de stoep staat.”

Uitgevers

Een andere bedrijfstak waarin ondernemers alle zeilen bij moeten zetten om alle opdrachten uit te kunnen voeren is die van de uitgevers. Niet alleen vanwege de schaarste op de papiermarkt, maar ook omdat er simpelweg meer geproduceerd moet worden binnen dezelfde tijd, zegt directeur Steven Sterk van Uitgeverij Bornmeer Noordboek en Sterck & De Vreese uit Gorredijk.

„Je merkt dat de leeshonger van mensen de afgelopen anderhalf jaar sterk is toegenomen”, aldus Sterk, wiens bedrijf met circa 130 titels per jaar een van de grotere boekuitgeverijen in Noord-Nederland is. „Daarnaast hebben veel schrijvers de publicatie van hun boek uitgesteld toen corona begon. Later kwam alles op hetzelfde moment.”

Vier weken

Gevolg: vroeg plannen en een langere levertijd. Een zwartwit-boek had Sterk voorheen na zo’n tien dagen binnen. „Nu duurt het soms wel vier weken voordat we een bestelling in huis hebben.” Het helpt dat zijn uitgeverij vooral samenwerkt met bedrijven in Oost-Europa en ook voor corona al geen boeken in Azië liet drukken. „Want hoewel de prijzen daar lager liggen, wegen de voordelen lang niet tegen de nadelen op.”

In de fietsenbranche zou het goed zijn als er blijvend dingen veranderen, zegt Terpstra. Een deel van de productie terughalen naar Europa zou al veel schelen. „Maar minstens zo belangrijk is het aantal toeleveranciers waarmee een fabrikant werkt. Schroef je dat terug, dan is de kans dat je een fiets compleet kunt afleveren bij de klant in tijden als deze veel groter dan als je er dertig hebt, zoals bij de Accel Group (fabrikant van onder anderen Batavus en Sparta, red.).”