De EU verwachtte aanvankelijk veel van het vaccin van AstraZeneca. Doordat het bedrijf het contract niet waarmaakte en het Verenigd Koninkrijk volgens Brussel ten onrechte voorrang gaf, werd de verstandhouding tussen fabrikant en klant grondig verpest. Dat bracht de partijen uiteindelijk voor de Brusselse rechter, waar de commissie probeerde af te dwingen dat AstraZeneca sneller over de brug zou komen.

Ondertussen bleken vaccins van een nieuwe snit, zoals die van Pfizer en Moderna, het coronavirus nog een stuk beter aan te kunnen. Die kampen ook minder met een weliswaar heel zeldzame maar wel gevaarlijke bijwerking en kwamen bovendien tamelijk gestaag binnen. Van deze vaccins heeft de Europese Commissie, die onderhandelt namens de lidstaten, er nog honderden miljoenen extra besteld.

Nederland en andere EU-lidstaten vaccineren al niet meer met AstraZeneca. Van alle volwassen EU-burgers is inmiddels ook 70 procent ingeënt. Maar lidstaten als Bulgarije en Roemenië lopen nog erg achter, dus „de blijvende beschikbaarheid van vaccins, die van AstraZeneca inbegrepen, blijft cruciaal”, zegt Eurocommissaris Stella Kyriakides. Bovendien wil de EU meer vaccins schenken aan bijvoorbeeld Afrika, waar de vaccinatiecampagne nog nauwelijks begonnen is.

De Europese Commissie heeft met de Brits-Zweedse farmaceut afgesproken dat die voor eind september nog 60 miljoen doses levert van de 300 miljoen uit het ooit gesloten contract. In het laatste kwartaal volgen er nog 75 miljoen en in de eerste drie maanden van 2022 de resterende 65 miljoen. De EU-landen weten precies wanneer ze deze leveringen mogen verwachten. Als AstraZeneca toch weer te laat is, betaalt het bedrijf een boete. Voor de al opgelopen vertraging betaalt het de EU geen vergoeding.

AstraZeneca zou de 300 miljoen coronavaccins eigenlijk voor eind juni van dit jaar leveren, maar raakte al in januari achterop. Het bedrijf zei dat het aan productieproblemen lag, maar de commissie betichtte het van het voortrekken van de Britten. Dat bracht Brussel er zelfs toe het toezicht op de export te verscherpen en voor het buitenland bestemde vaccins tegen te houden.