Afghanistan neemt regeervorm Iraanse geestelijkheid over
Afghanistan zal mogelijk worden geregeerd in de stijl van het sjiïtische buurland Iran. Talibanleider Hibatullah Akhundzada wordt geestelijk leider. Hij krijgt over alles het laatste woord. Onder hem komen wel een president en een regeringsleider of premier. De soennitische extremisten van de Taliban, die half augustus de macht overnamen, hebben dit volgens nieuwszender al-Arabiya gezegd.
De soennieten hebben geen strikte religieuze hiërarchie, zoals sjiïeten met bijvoorbeeld ayatollahs. Akhundzada wordt door de woordvoerder Bevelhebber van de gelovigen genoemd. Hij zou in die functie als geestelijk leider „deelnemen aan de islamitische regering” van het land.
In Iran greep in 1979 de aartsconservatieve sjiïtische geestelijkheid de macht. De stichter van de Islamitische Republiek, Ruhollah Khomeini (1902-1989), werd geen president, maar stond als geestelijk leider boven regering, wetgevers en rechters. Dat is nog steeds zo onder de ayatollah Ali Khamenei die zijn greep op het land alleen maar heeft verstevigd.
Indien de Taliban van Afghanistan een soennitische versie van Iran maken, lijken de recente verzoenende uitspraken van hun leiders slechts voor de show. Ze hebben herhaaldelijk betoogd dat ze met andere stromingen en stammen tot een vergelijk willen komen en gezamenlijk willen regeren. De rond de zestig jaar oude Akhundzada geldt, ondanks geringe ervaring als Talibanstrijder, als een ijzervreter in de extremistische beweging. Hij gaat er prat op dat zoons zelfmoordterroristen waren. Toch heeft hij in de zomer laten weten dat hij „intens hoopt op een politieke oplossing” van het conflict.
In 2016 werd hij leider van de beweging, maar is vrijwel nooit te zien geweest, net als de stichter van de terreurgroep, Mohammed Omar (1960-2013). Beiden zijn afkomstig uit Kandahar waar de wieg van de Taliban staat. Volgens zegslieden van de Taliban woont Akhundzada al heel lang in die stad. Hij werd bij de oprichting van de Taliban lid en was tijdens het schrikbewind van de beweging in de jaren 1996 - 2001 een gevreesd figuur in het justitieapparaat.
Na de val van het regime in 2001 ontpopte hij zich als religieuze autoriteit. Toen Talibanleider Akhtar Mansour in 2016 met een Amerikaanse drone werd omgebracht, werd Akhundzada leider van een verdeelde Taliban. Hij had onder meer concurrentie van de machtigste clan binnen de Taliban, de familie Haqqani, en van een zoon van de stichter Omar, Mohammed Yaqoob. Maar Akhundzada kon de rijen sluiten. Hij overleefde zeker twee moordaanslagen in 2012 en in 2019, beide in Pakistan.
