De ervaren Haagse insider is inmiddels al ruim drie maanden actief om de nieren van de onderhandelaars te proeven en in te schatten welke partijen met elkaar om tafel durven. Ook in historisch licht bezien is dat een hele tijd.

Hamer hoopte partijen bij elkaar te brengen door ze in gesprek te laten gaan over de vele uitdagingen waar Nederland voor staat. In die opzet slaagde ze niet. Ze stuitte op een muur van opperste behoedzaamheid waarachter D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie zich hebben verschanst.

Op GroenLinks na hebben al deze partijen al een keer met Rutte geregeerd en daar offers voor moeten brengen. De demissionaire premier daarentegen is boven de andere partijleiders uitgestegen en anders dan CDA, PvdA en GroenLinks is zijn VVD nog altijd een baken van rust.

Mede daardoor is de formatie een tactisch steekspel geworden. Al Ruttes toekomstige coalitiepartners lijken geobsedeerd te zijn door de vraag of ze überhaupt nog een ronde kunnen meeregeren zonder zelf te gronde te gaan.

Als het aan VVD-veteraan Henk Kamp ligt, mag Hamers opvolger het vizier nu al gaan richten op een extraparlementair kabinet, zo zei hij zondag in het tv-programma Buitenhof. Partijen komen dan een programma overeen en zoeken daar vervolgens ieder hun eigen bewindspersonen bij om dat uit te voeren. Er hoeft niet te worden onderhandeld over een gedetailleerd regeerakkoord; overeenstemming op hoofdlijnen is genoeg.

Hamer kennende wil zij eerst uitgezocht hebben of de ledenraadplegingen door PvdA en GroenLinks VVD en CDA op andere gedachten hebben gebracht. Willen zij alsnog met beide partijen om tafel; ook als een fusie tussen de twee voorlopig uitblijft? Is dat niet het geval, dan moet de optie van een vijfpartijenkabinet met VVD, D66, CDA PvdA en GroenLinks worden doorgestreept.

Blijft D66-leider Kaag vervolgens de deelname van de ChristenUnie en daarmee de doorstart van Rutte-III blokkeren, dan is de enige mogelijkheid om nog een parlementair kabinet te vormen een combinatie van ofwel VVD en D66, ofwel VVD, D66 en CDA. Mits Rutte, Kaag en CDA-leider Hoekstra daar met elkaar uitkomen, welteverstaan.

De informateur bewijst haar opvolger zeker een dienst als zij zich in haar eindadvies, al puttend uit haar inside-kennis over de onderlinge verstandhouding tussen die drie, alvast uitspreekt over de haalbaarheid van zo’n minderheidskabinet. Is de komst daarvan naar haar oordeel niet realistisch, dan hoeft haar opvolger in elk geval niet meer te gaan sjorren aan een dood paard. Inzetten op een extraparlementair kabinet is dan een acceptabele manier om te gaan roeren in het stilstaande formatiewater. Voordat het echt is veranderd in een stinkende modderpoel.