De EU-vertegenwoordiger in Afghanistan heeft al contacten met de Taliban, zegt minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Zaken na spoedoverleg met haar Europese collega’s. „Nederland zelf niet.” Ze vindt ook niet dat Nederland dat contact al moet zoeken, want de Taliban zijn niet via verkiezingen maar met geweld aan de macht gekomen. Kaags verwachtingen van hen zijn dan ook „heel laaggespannen”. Maar de EU-landen „moeten wel met zijn allen nadenken” over de betrekkingen, en snel ook. „Dus wordt vervolgd.”

Om wat gedaan te krijgen, bijvoorbeeld dat de Taliban doorgang verlenen bij een controlepost, zijn Nederland en andere Europese landen afhankelijk van de contacten van de Verenigde Staten. „Daar leunen we nu heel sterk op.” De Amerikanen hebben het politieke en militaire overwicht en onderhandelen al lange tijd met de Taliban.

Ook Borrell heeft zijn twijfels over de sussende woorden van de nieuwe heersers in Afghanistan. Die presenteren zich minder bruut dan voorheen. Ze verzekeren de laatste dagen dat medewerkers van westerse landen niets te vrezen hebben en dat ze zelfs vrouwenrechten zullen eerbiedigen, mits die stroken met de sharia (islamitische wetten). Maar volgens de hoogste diplomaat van de EU „zien ze er hetzelfde uit, alleen spreken ze beter Engels”.

De Europese ontwikkelingshulp die naar Afghanistan vloeide is dan ook stopgezet. Aan „samenwerking met een toekomstige Afghaanse regering” zijn voorwaarden verbonden, waarschuwt Borrell. Die moet onder meer de fundamentele rechten waarborgen van alle Afghanen, vrouwen en minderheden inbegrepen.

Maar de humanitaire hulp gaat wel door. Sterker nog, die moet misschien wel worden opgevoerd, denkt Borrell. Als straks bijvoorbeeld vrouwen niet meer op het land mogen werken, kan er in grotere delen van Afghanistan honger uitbreken.

Zulke hulp kan ook gebruikt worden om invloed uit te oefenen op de Taliban, oppert Kaag. Ook grote buren als Rusland en China zullen zich met de Taliban gaan bemoeien en die mogelijk wat kunnen bijsturen. Maar ze wil niet speculeren over mogelijkheden om onder de nieuwe machthebbers nog wat voor elkaar te krijgen in het land.

Ook de EU-landen zijn medeverantwoordelijk voor de snelle val van Afghanistan, vindt Borrell. „We moeten erkennen dat er fouten zijn gemaakt” en er moeten „lessen worden getrokken”. Hij is het niet eens met de Amerikaanse president Joe Biden, die stelt dat het doel van de westerse invasie in Afghanistan nooit het stichten van een stabiele democratie was. Volgens Borrell was dat wel degelijk ook het oogmerk, maar is dat ondanks enorme investeringen niet gelukt.

De machtsgreep van de Taliban zal grote gevolgen hebben voor de krachtsverhoudingen in de wereld, denkt Borrell. Sinds de inlijving van de Krim door Rusland heeft hij geen gebeurtenis gezien met een grotere impact.