Column (ds. J. Belder): Gesomber
In De Telegraaf van 9 juni hekelde cultuurfilosoof Sebastian Valkenburg het klimaatpessimisme, dat als een virus om zich heengrijpt. Hij hoort ondergangstaal en betwijfelt of dat aanzet tot gedragsverandering. Eerder ziet hij gelatenheid en wanhoopsstemming. We deprimeren jongeren met apocalyptische verhalen.
Precies twee maanden later ligt er een alarmerend rapport van het Internationale Klimaatpanel (IPCC) op tafel. Een beangstigend toekomstscenario wordt geschetst, zoiets als dat van de Club van Rome in 1972 met haar rapport ”Grenzen aan de groei”. Snel daarna ebde de schrik al weer weg. Het rapport was overdreven en misleidend, zeiden struisvogels en echoden papegaaien.
Nu dus dat IPCC-rapport, op het moment dat wereldwijd eindeloze vlakten bos afbranden, temperaturen oplopen richting kookpunt en watervloeden hun verwoestende en ontwrichtende werking doen. Alsof het zo geregisseerd is. Ik dacht aan de zestienjarige Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. Op de VN-klimaatconferentie van 2019 hield zij de dames en heren voor: „I want you to panic”, „Ik wil dat jullie in paniek raken.” Eerder had een andere klimaatactivist al alarm geslagen: Amerika’s 45ste vice-president Al Gore. Hij deed dat met zijn film ”An inconvenient truth”, een ongemakkelijke waarheid. Het legde hem overigens geen windeieren. Maar het ging hem om de ernst van het probleem en publieke bewustwording daarvan. Enige overdrijving kan Al Gore niet ontzegd worden. Soms is dat nodig om slapers en sufferds wakker te maken.
Deze zomer begon ook de energieverslindende en vervuilende ruimterace van ’s werelds rijkste lui. Tiener Oliver Damen mocht mee met Amazon-oprichter Jeff Bezos en was even in hogere sferen. Na terugkomst wist de Nederlander „beter dan ooit dat we extreem zuinig moeten zijn op de aarde. Daar wil ik intensief aan bijdragen.” Wat zou Greta van die trip vinden…? Ook Bezos, die aan meer ruimtereisjes denkt, „hoopt dat mensen zien hoe kwetsbaar de aarde is, zodat zij er beter voor gaan zorgen.” Prima, maar ga voortaan op de fiets naar Mars of de maan. Kies voor duurzaam ondernemen.
Terug naar Sebastian Valkenburg en zijn zorg voor jongeren. Vooralsnog lijken velen drukker met zichzelf dan met klimaat en eigen ecologische voetafdruk. Jammer voor klimaatpsychologen en filosofen. Zit de kwaal bij veel sombere jongeren niet dieper? Is de vlucht naar binnen daar niet een symptoom van: feesten, festivals, vliegen, drank, drugs, kortetermijndenken? Daar word ík nou somber van.