Gestaag druipt de regen uit een loodgrijze hemel. Alles glimt en blinkt van het water. De Paganelli geeft echter geen krimp, de man die de spoorbouwmachine met deze welluidende naam bedient evenmin. In wandeltempo begeeft de gele kolos zich over de spoorstaven die hij op datzelfde moment onder zich op de betonnen dwarsliggers aanbrengt. In één vloeiende beweging drukt hij staven van 360 meter lengte in de metalen ankers op het beton.

Met de nieuwe bouwmethode -door spooraannemer Strukton speciaal ontwikkeld voor de aanleg van de 70 kilometer Betuweroute die evenwijdig ligt aan de A15- kan als het moet 720 meter dubbelspoor per dag worden gebouwd. In de praktijk komt dat er niet van, wissels en kunstwerken vragen een aanpak die het tempo afremt. Maar 1250 meter dubbelspoor per week haalt de Paganelli op z’n sloffen. Dat is dubbel zo snel als in de traditionele bouw. Tussendoor reist de dure machine af en toe een week naar bouwklussen elders. Groot voordeel van de werkwijze is dat er geen dure en tijdrovende werksporen nodig zijn.

In het hart van de Betuwe is nog 35 kilometer te gaan voor wat betreft spoorstaven en dwarsliggers. Op een aantal andere plaatsen is de lijn zo goed als klaar. Van de in totaal 130 kunstwerken -bruggen, viaducten, duikers- zijn er op dit moment 128 af. De geluidsschermen -160 kilometer voor twee zijden- staan voor het grootste deel overeind. Ook de 190 natte en droge faunapassages zijn gereed.

Vijf grote tunnels met in totaal 18 kilometer lengte liggen te wachten op afbouw met bovenleidingtechniek, sprinkler- en ontluchtingsinstallaties en ontsporingsgeleiders. Want de Betuweroute zal niet alleen een duur en technologisch hoogstandje zijn, maar ook de top op het gebied van veiligheid, zegt Eugène Zeldenrijk, projectleider uitvoering van de Projectorganisatie Betuweroute (PoBr). De goederenspoorlijn kost inmiddels wel 4,7 miljard euro.

De eerste tunnel die compleet zal worden afgebouwd ligt tussen Sliedrecht en Gorinchem, onder het riviertje de Giessen. Halverwege volgend jaar komt het traject Sliedrecht-Gorinchem beschikbaar voor ritten met testtreinen. Potentiële gebruiker Railion -grootste railgoederenvervoerder in Nederland- heeft al diverse keren gevraagd of de lijn niet een halfjaartje eerder in gebruik kan komen dan de geplande openstelling in begin 2007. Daarvan kan echter geen sprake zijn, zegt Zeldenrijk.

Een van de redenen waarom dat niet zal gaan, is dat een aantal technieken nog niet geheel is uitontwikkeld. Zo is er bijvoorbeeld op dit moment nog geen sluitende oplossing voor de 10 kilometer Betuweroute die pal naast de oude Betuwelijn loopt. De Betuwelijn is de bestaande spoorlijn van Dordrecht naar Geldermalsen, waar op de bovenleiding 1500 volt gelijkspanning staat. De Betuweroute is de eerste spoorlijn in Nederland die straks met 25.000 volt (25 kiloVolt, kV) wisselspanning is uitgerust. Daarna volgt de hsl-zuid eveneens met 25 kV.

Naast elkaar lopend beïnvloeden beide voltages en stroomsterkten elkaar, vertelt Zeldenrijk. Dat verschijnsel heet elektromagnetische compatibiliteit. „Gek genoeg is de invloed van de 1500 volt op de hogere spanning groter dan andersom.” Een ”scheidingstechniek” voor de twee verschillende spanningen is in principe voorhanden, maar moet nog worden pasgemaakt voor de 10 kilometer waar Betuweroute en Betuwelijn op circa 20 meter van elkaar liggen. Eenzelfde probleem moet worden opgelost op de plek waar de spoorlijn bij Papendrecht een hoogspanningslijn kruist.

Vanaf Papendrecht in oostelijke richting zijn bovenleidingbouwers volop bezig met het plaatsen van de gebogen masten, links en rechts van de baan. Hebben spoorbanen in Nederland tot nu toe altijd portalen, de beide sporen door de Betuwe krijgen elk hun eigen bovenleiding, losstaand van elkaar. Gemakkelijk in tijden van reparatie en onderhoud. De gebogen masten geven de Betuweroute als geheel een fraaie en futuristische aanblik. Binnenkort begint de bovenleidingbouw ook vanaf de andere kant, vanaf het Pannerdensch Kanaal in westelijke richting.

De Betuweroute is vanaf begin 2007 de kern van het Nederlandse goederentransport per trein. Als de eerste treinladingen langs de snelweg A15 rollen, zijn dertien jaar verstreken sinds de Tweede kamer het groene licht gaf voor de aanleg.