De concurrentiewaakhond wijst erop dat geneesmiddelenfabrikanten die betaalbare innovatieve geneesmiddelen op de markt brengen, een belangrijke maatschappelijke bijdrage leveren, waar ze ook aan mogen verdienen. „Maar hier zien we iets heel anders. Leadiant heeft na een beperkte investering en met weinig risico een enorme prijsverhoging doorgevoerd voor een al lang bestaand geneesmiddel. Er is hier helemaal geen sprake van innovatie. Wij beschouwen dit als een zeer ernstige overtreding. De prijsverhoging bezorgt Leadiant een zeer hoog rendement, maar levert patiënten heel weinig extra’s op en jaagt de maatschappij op kosten”, stelt de ACM.

Het middel CDCA wordt gebruikt bij de behandeling van patiënten met een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte, genaamd cerebrotendineuze xanthomatose (CTX). In Nederland gaat het om een groep van ongeveer zestig patiënten, die het middel hun hele leven moeten gebruiken.

Het middel werd onder andere namen en tegen veel lagere prijzen al jaren gebruikt bij de behandeling van CTX-patiënten. In 2008 nam Leadiant een op CDCA gebaseerd middel over van een andere fabrikant. De maximale prijs in Nederland was in die tijd 46 euro per verpakking van 100 capsules. Eind 2009 veranderde Leadiant de naam van het middel naar Xenbilox en werd de verkoopprijs verhoogd tot 885 euro.

In 2014 kreeg Leadiant het voor elkaar om de verkoopprijs opnieuw te verhogen naar 3103 euro. Drie jaar later verviervoudigde de prijs nog eens tot 14.000 euro. Hierdoor kostte het middel ongeveer 153.000 euro per patiënt per jaar. De buitensporige hoge prijs leidde tot grote maatschappelijke verontwaardiging.

Leadiant laat in een reactie weten het besluit van de ACM „zorgvuldig te zullen bestuderen en aanvechten.” Ook zegt de farmaceut het „fundamenteel oneens” te zijn met „de aantijgingen”. Antonio Gama da Silva, directeur bij Leadiant: „We zijn ervan overtuigd dat we altijd correct en in overeenstemming met alle geldende regelgeving hebben gehandeld.”

De Stichting Farma ter Verantwoording, die de zaak in 2018 had aangekaart bij de ACM, is blij met het besluit. „Door deze uitspraak loont het kapen van oude betaalbare geneesmiddelen niet langer „, aldus de organisatie.

Zorginstituut Nederland vindt het een „terechte ontwikkeling” dat de ACM Leadiant de boete heeft opgelegd. „Wij ervaren de daadkracht van de ACM als steun in de rug van het Zorginstituut bij onze inspanningen om verzekerde zorg goed én betaalbaar te houden”, zegt bestuursvoorzitter Sjaak Wijma.

„Van CDCA - voorheen een middel tegen galstenen - is al heel wat jaren bekend dat het goed werkt voor patiënten met CTX. Door op deze wijze een geneesmiddel ‘te kapen’ heeft Leadiant volgens de ACM misbruik gemaakt van zijn economische machtspositie”, vindt ook het instituut. Al eerder werd gezien dat „de onnodig hoge prijs van het middel een bedreiging was voor ons zorgsysteem dat gebaseerd is op solidariteit. Zo’n prijs gaat ten koste van behandelingen voor andere patiënten en van de premiebetaler.”