De linkse oppositie prijst zich gelukkig met het sociaal akkoord, maar bekritiseerde het kabinet erom dat het pas totstandkwam na een woelige periode van stakingen en demonstraties. Volgens PvdA-leider Bos is het duidelijk dat de vakbonden als winnaar uit de sociale strijd zijn gekomen. SP-kamerlid Kant wees er daarbij wel op dat de hoofdprijs nog ontbrak, „en dat is de val van dit kabinet.”

Ook CDA, ChristenUnie en SGP toonden zich gisteravond tevreden met het sociaal akkoord. „Het heeft even geduurd”, aldus CDA-kamerlid Verburg, „maar dan heb je ook wat: een breed draagvlak in de samenleving.” Haar collega’s Van der Vlies (SGP) en Huizinga (CU) wezen erop dat er eigenlijk geen winnaars zijn, omdat ook de vakbonden water bij de wijn moesten doen. „Winnaar is alleen het overlegmodel”, aldus Huizinga.

VVD en D66 deden enerzijds mee aan het bejubelen van het sociaal akkoord. In hun ogen is het juist het kabinet dat heeft gewonnen, omdat het zijn sociale hervormingsagenda nog recht overeind heeft staan. VVD-kamerlid De Vries ziet in het akkoord slechts „technische aanpassingen.” Op hoofdlijnen zoals het langer doorwerken is volgens haar niets wezenlijk veranderd.

Tegelijk uitten VVD en D66 kritiek op het akkoord. Ze betreuren het dat het kabinet heeft toegegeven op het punt van het algemeen verbindend verklaren van CAO’s. Juist deze liberale partijen steunden het originele kabinetsvoornemen om CAO’s met een te hoge loonstijging af te keuren; dat wil zeggen: niet meer opleggen aan een hele bedrijfstak.

Beide fracties vinden dat het kabinet moet kunnen ingrijpen als de lonen te veel dreigen te stijgen. „Als de loonontwikkelingen niet uiterst terughoudend zijn, moet het niet algemeen verbindend verklaren van CAO’s weer op de agenda”, aldus De Vries. D66-kamerlid Bakker wees erop dat het kabinet vorig najaar nog een afspraak met de vakbeweging had staan dat de lonen in 2004 en 2005 nagenoeg bevroren zouden worden. Volgens hem is dat nog steeds nodig.

Premier Balkenende zei er vertrouwen in te hebben dat de sociale partners de lonen niet uit de pas zullen laten lopen. Volgens hem is het niet nodig weer te dreigen met het niet algemeen verbindend verklaren van CAO’s. „We moeten geen hypotheek leggen op de discussie.” De premier wilde zich niet vastleggen op een percentage waarmee de lonen volgend jaar omhoog mogen.

VVD-kamerlid De Vries had ook kritiek op de versoepelingen die het kabinet in het sociaal akkoord heeft aangebracht in zijn WAO-plannen. Met name de toezegging dat zieke werknemers met een kleine kans op herstel ook een WAO-uitkering kunnen krijgen, zint haar niet. „Dit heeft een aanzuigende werking.”

Als de WAO-instroom niet voldoende daalt moet de belofte om de arbeidsongeschiktheidsuitkering te verhogen worden teruggedraaid, vindt De Vries. Minister De Geus van Sociale Zaken zei niet te verwachten dat het zo’n vaart loopt.

In reactie op een vraag van ChristenUnie-kamerlid Huizinga liet minister Zalm van Financiën nog weten dat het bedrag van 364 miljoen euro dat het sociaal akkoord de schatkist in 2006 kost, verrekend zal worden met de lastenverlichting die voor dat jaar gepland staat.