Waterstof: overspannen verwachtingen van een grote belofte

_Wat is waterstof?_ Een zeer brandbaar gas dat een belangrijke rol kan spelen in de strijd tegen klimaatverandering. _Zit er water in waterstof?_ Nee. Het is andersom. Er zit waterstof (H in scheikundige termen) in water (chemische formule: H2O). Trouwens, wat in de volksmond waterstof(gas) heet, is officieel diwaterstof (H2) _Waar kun je waterstof vinden?_ Waterstof wordt niet gewonnen uit de bodem, zoals met kolen, olie of aardgas het geval is. Het moet dus worden gemaakt in een fabriek. Waterstof maken kan op verschillende manieren. Allereerst op een ‘grijze’ manier: met aardgas als grondstof. Hierbij komt echter CO2 vrij. Er is ook een ‘groene’ optie: waterstof ontstaat dan door water te splitsen met behulp van elektrolyse. Het water wordt dan onder stroom gezet, waarbij de elektriciteit van duurzame komaf is. _Waarom wordt er zo hoog opgegeven van waterstof?_ Dat ligt vrij simpel. Nederland ligt aan een aardgasinfuus. Deze verslaving moet stoppen als je de opwarming van de aarde beperkt wil houden tot onder de 2 graden. Alleen als Nederland minder afhankelijk is van aardgas zal de CO2-uitstoot voldoende dalen. De belofte is dat waterstof aardgas vrijwel een-op-een kan vervangen. _En kan waterstof die belofte waarmaken?_ Waterstof is een oplossing voor bijna alles, tenminste, dat prediken sommige waterstofprofeten. Daar is flink wat op af te dingen. Waterstof is namelijk geen aardgas. Het komt zoals gezegd niet voor in de vrije natuur en moet dus geproduceerd worden. Daarbij geldt een ijzeren regel: elke omzetting kost energie. Hoe meer omzettingen, hoe meer verliezen. Daarom ligt het niet voor de hand dat waterstof op grote schaal gebruikt gaat worden om bijvoorbeeld auto’s op te laten rijden. Zeker omdat er ook een simpeler alternatief is. De elektriciteit kan namelijk ook rechtstreeks –en zonder omzetverliezen– worden gebruikt in elektrische auto’s. Hetzelfde geldt voor het verwarmen van woningen. Dat hiervoor waterstof toepassen onlogisch is, volgt ook uit de waterstofladder. _Wat laat die waterstofladder zien?_ Waar gebruik van waterstof het zinvolst is. Prio één is het verduurzamen van de grijze waterstof die de industrie gebruikt als grondstof voor producten (zoals kunstmest). Daar is geen alternatief voor. Ook de hoge temperaturen die de zware industrie nodig heeft voor haar processen zijn lastig te bereiken met een elektrische oven. Dus daar waterstof voor gebruiken is een goede tweede op de ladder, die diverse treden kent. Op de onderste trede van de waterstofladder staan waterstof om mee te rijden en om woningen mee te verwarmen. Een columnist in Trouw legde al de vinger bij het „verkwisten” van waterstof in auto’s en cv’s thuis. Een citaat: „Het wordt tijd om dat te benoemen met wat het is: een klimaatmisdrijf.” _Dus met waterstof zullen geen huizen worden verwarmd?_ Dat is weer te kort door de bocht. Wereldwijd wordt er vol ingezet op groene waterstof. Als dit een hoge vlucht neemt, komen er mogelijk waterstofpijpleidingen vanuit Noord-Afrika en het Midden-Oosten richting Europa. Zo kan het zijn dat er over vijftien jaar voldoende groene waterstof beschikbaar is om oude, monumentale panden met waterstof te verwarmen. _Kun je op waterstof koken?_ Ja, dat kan. Ad van Wijk, de waterstofprofessor van Nederland, demonstreerde dat in 2018 door een waterstofomelet te bakken. Al moeten fornuizen daar wel geschikt voor gemaakt worden. Ook moet er een kleurstof toegevoegd worden, omdat de vlam onzichtbaar is. _Is waterstof gevaarlijk?_ Uiteraard, want elk brandbaar gas is gevaarlijk. Dus waterstof ook. Het issue is vaak: als iets nieuw is, zijn mensen er al snel bang voor. In dit geval is dat deels terecht. Waterstof heeft de eigenschappen zeer licht ontvlambaar en explosief te zijn. Het ontbrandt acht keer sneller dan aardgas. Ondanks de risico’s is de verwachting dat de toepassing van waterstof veilig kan.

Waterstof: overspannen verwachtingen van een grote belofte

Groen & duurzaamheid

RD.nl in uw mailbox?