Maandag trokken premier Mark Rutte en gezondheidsminister Hugo de Jonge het boetekleed aan. Ze erkenden dat ze met de snelle coronaversoepelingen van eind juni een inschattingsfout hebben gemaakt. Ook gaven ze ronduit toe dat de persconferentie van afgelopen vrijdag slecht was: te weinig zelfreflectie toen daarnaar werd gevraagd.

De excuses van de bewindslieden zijn terecht. Na de persconferentie medio juni klonk meteen al de vraag of de versoepelingen niet te snel en te veel waren. En of de ministers niet een te rooskleurig beeld van de epidemiologische situatie gaven, bijvoorbeeld door uitspraken als ”Dansen met Janssen”. Toen Nederland eind juni eenmaal open ging, bleek dat het systeem van Testen voor Toegang lang niet waterdicht is.

Met alle gevolgen van dien: inmiddels lopen de besmettingscijfers dramatisch snel op en moest de regering op haar schreden terugkeren en weer maatregelen treffen. De excuses zijn terecht, de regering is immers verantwoordelijk voor de inhoud van het beleid en voor de communicatie tijdens persconferenties.

Maar daarmee is niet alles gezegd. Immers, voor het gedrag van burgers is niet de overheid verantwoordelijk, dat zijn burgers zelf. Kennelijk is de teruggekregen vrijheid na de versoepelingen voor velen een te grote verantwoordelijkheid geweest.

Rutte en De Jonge oproepen tot zelfreflectie na oplopende besmettingscijfers en zelf niet de hand in eigen boezem steken, is even makkelijk als ongegrond. Zelfreflectie past eenieder. Elke Nederlander weet al geruime tijd dat de deltavariant, die besmettelijker is dan haar voorgangers, in Nederland bezig is met een opmars. Elke Nederlander weet dat de basisregels niet voor niets basisregels zijn: cruciaal om na te leven. Elke Nederlander weet dat gesjoemel met toegangstesten of vaccinatiebewijzen risicovol is.

Menselijk gedrag is grillig en moeilijk te sturen. Het coronavirus verspreidt zich niet omdat premier Rutte en minister De Jonge versoepelingen aankondigen, maar omdat het z’n weg vindt als mensen bij elkaar in de buurt komen en zich niet aan de basismaatregelen houden. Daar ligt de eerste verantwoordelijkheid.

Zelfreflectie is niet alleen een mooie maatschappelijke deugd; zelfonderzoek is ook belangrijk voor elke christen. Tijdens de eerste coronagolf is veel gesproken over Gods stem die door de pandemie klinkt. Inmiddels is Nederland drie coronagolven en evenveel roepstemmen verder. Het past elke christen zijn hand in eigen boezem te steken. De vraagt dringt dan: waartoe leidde dit zelfonderzoek?