Loevestein grijpt het jubileum van die spectaculaire ontsnapping aan om het Hugo de Grootjaar te organiseren met diverse activiteiten. Zaterdag staat de Hugo de Groot Cultuurwandeling op het programma.

„Ik vond het bijzonder om bij de voorbereiding van het jubileumjaar en de samenstelling van de expositie te ontdekken dat veel denkbeelden van De Groot nog altijd actueel zijn.” Voor Annabel Dijkema (31), hoofd museale zaken van Loevestein, stond het als een paal boven water dat er uitgebreid aandacht besteed moest worden aan ”400 jaar ontsnapping”. „Een prachtige gelegenheid om het slot in het zonnetje te zetten, maar vooral om Hugo de Groot de aandacht te geven die hij verdient.”

Uitgangspunt van Dijkema was om dit keer niet alleen aandacht te besteden aan het welbekende verhaal van de ontsnapping. „Veel minder bekend, maar van nog groter belang is het gedachtegoed dat De Groot naliet. Zijn ideeën over vrede, vrijheid en recht waren in zijn tijd revolutionair en veranderden de wereld.”

Volgens conservator Dijkema is Hugo de Groot de grondlegger van het internationaal recht en is hij bepalend geweest voor het vaststellen van regels voor het internationaal zeerecht. „Hij is bekend vanwege zijn pleidooi voor de vrije toegang tot de zee. Denk aan zijn boek ”Mare Liberum” uit 1609.” Hedendaagse rechtsgeschiedkundigen beschouwen hem als een van de grootste juristen ooit. „Maar ook op religieus gebied heeft hij tal van uitspraken gedaan. Zelf was hij gelovig en had hij een duidelijke mening over de godsdiensttwisten in zijn tijd. Grotius pleitte voor een harmonieuze omgang met andersdenkenden. Volgens hem zijn conflicten niet goed voor de mens. Het gaat er om een manier te vinden om met meningsverschillen om te gaan.”

De expositie ”400 jaar Hugo de Groot” –tot 31 december te zien– is een van de hoogtepunten van het programma. „We zijn heel blij met deze expositie die in en rond zijn cel in de voormalige staatsgevangenis is opgesteld. Bezoekers kunnen in een replica van de beroemde kist gaan zitten en zich laten fotograferen. Het leuke aan die kist is dat-ie is gemaakt door leerlingen van het Cambium College uit Zaltbommel.”

De expositie vertelt in een drieluik het leven en werk van Grotius; uiteraard komt het verhaal van de ontsnapping daarin uitgebreid aan de orde. Bijzonder is dat in de expositie ook de koppeling naar het heden wordt gemaakt. „Astronaut André Kuipers, theoloog des vaderlands Almatine Leene en Tessa Beeloo, coördinator humanitair oorlogsrecht Rode Kruis, belichten vanuit De Groots gedachtegoed actuele kwesties. Zo vertelt Kuipers dat diens visie op de vrije zee ook geldt voor de ruimte: het is ondenkbaar dat iemand de planeet Mars in beslag neemt of koopt.”

Dijkema krijgt veel positieve reacties op de expositie. „Je merkt dat het verhaal over de boekenkist diep geworteld is in het collectieve geheugen van ons land. Daarnaast waren we benieuwd hoe mensen zouden reageren op de aandacht die we besteden aan zijn gedachtegoed. Dat wordt opmerkelijk genoeg zeer gewaardeerd. Sommigen vragen zelfs om meer informatie.”

Voor het Hugo de Grootjaar had Dijkema een indrukwekkend programma opgesteld. „We wilden op 22 maart ‘flitsend’ van start gaan, maar corona gooide roet in het eten. Alles liep anders dan gepland.” Sinds vorige maand is Loevestein weer open en direct wisten bezoekers het slot te vinden. „We trekken zo’n kleine duizend belangstellenden per week. Het grote verschil met andere jaren is dat het vooral om bezoekers uit eigen land gaat. Er komen veel gezinnen –onze vaste doelgroep– maar ook veel bezoekers met een museumjaarkaart. Dat zijn doorgaans mensen die bovengemiddeld geïnteresseerd zijn.”

Zaterdag heeft de eerste grote publieke activiteit plaats: de Hugo de Groot Cultuurwandeling. „Op verschillende plekken in en rond de vesting laten culturele instellingen uit de Vestingdriehoek Altena, Gorinchem en Zaltbommel werk zien dat geïnspireerd is op Hugo de Groot.” Zo wordt via posters zijn levensverhaal verteld en zijn er in het Arsenaal literaire voordrachten. Ook zijn er een voorstelling en een expositie over Elsje van Houweningen –het dienstmeisje dat hielp bij de ontsnapping– en over Hugo’s vrouw Maria van Reigersberch.