Ds. M. C. Batenburg: Seksisme hangt meestal niet samen met ambtsvisie
De werkgroep inclusiviteit en diversiteit van de Protestantse Kerk in Nederland zal zich onder meer buigen over seksisme, een term die steeds vaker synoniem is voor de overtuiging dat het kerkelijke ambt voorbehouden is aan mannen. Ds. M. C. Batenburg, preses van de Protestantse Kerk, reageert.
Wat opvalt is dat de term seksisme door iedereen anders wordt ingevuld. Gaat het over ongelijke behandeling van vrouwen, grensoverschrijdend gedrag, de manier waarop vrouwen worden aangesproken?
„In het onderzoek van het Nederlands Dagblad (dat 11 juni verscheen, EHvS) is gevraagd naar verschillende vormen van seksisme, zoals seksuele toespelingen, twijfelen aan iemands competenties, ongewenste opmerkingen over kleding, uiterlijk, zwangerschap of relatiestatus, denigrerende opmerkingen en ongewenste aanrakingen. Dat is voor ons mede de aanleiding voor een verdere behandeling van dit thema.”Het moderamen is geraakt door berichten over seksisme in de kerk, bleek vorige week. Waar gaat het mis? Welke signalen krijgt u?
„Negen op de tien vrouwelijke predikanten geeft aan seksisme te hebben ervaren. Die brede herkenning van dit onderzoek, ook in de Protestantse Kerk, is schokkend en verdrietig. Nadat het ND over dit onderzoek had bericht, verschenen er op social media tientallen reacties van vrouwelijke predikanten die de onderzoeksresultaten bevestigen aan de hand van persoonlijke ervaringen.”
Onder seksisme verstaan sommigen ook dat in de rechterflank van de Protestantse Kerk het ambt voorbehouden blijft aan mannen. Deelt u die mening?
„De kerkorde maakt geen onderscheid tussen mannen en vrouwen. Dat er binnen onze kerk gemeenten zijn die vanuit hun verstaan van de Schrift geen ruimte zien voor vrouwelijke ambtsdragers is een gegeven. Het moderamen begrijpt dat dit pijnlijk is voor mensen met een andere Schriftuitleg en hoopt dat het gesprek over de ruimte voor vrouwen in het ambt gaande zal blijven in de gemeenten.”
Wat vindt u ervan dat in het gesprek over deze thematiek een ongewenste arm om de schouder in hetzelfde rijtje staat als een Bijbelse visie op het ambt?
„Dat is lastig en begrijpelijk tegelijkertijd. Laat ik helder zijn: elke vorm van grensoverschrijdend gedrag in woord en daad is volstrekt ongewenst en is niet te vergoelijken op basis van een bepaalde ambtsvisie. Seksistische uitingen ten opzichte van vrouwelijke predikanten hangen meestal niet samen met iemands visie op het ambt. Die visie is gestoeld op een integere blik op hoe je de Bijbel hierover kunt verstaan. Die visies verschillen, en die ruimte is er in onze kerk. Tegelijkertijd valt ”twijfelen aan iemands competenties op basis van sekse” ook onder de gangbare definitie van seksisme, daar horen we in de kerk ook rekenschap van te geven. Vanuit dat perspectief begrijp ik goed dat vrouwelijke predikanten dit niet los kunnen zien van de ambtsdiscussie.
Ik hoop persoonlijk wel dat de aandacht voor grensoverschrijdend gedrag niet smoort in een bredere discussie over de ambtsvisie.”
Dat grensoverschrijdend gedrag niet kan, is helder, maar gaan vrouwen soms niet wat te snel in de slachtofferrol zitten? Een compliment over het uiterlijk schiet soms al in het verkeerde keelgat.
„Dit vind ik een suggestieve en gevaarlijke vraag. Ook al zullen opmerkingen misschien niet seksistisch bedoeld zijn, dan nog moeten we ons bewust zijn van wat woorden kunnen aanrichten bij de ontvanger. Ik kan niet voor een ander bepalen hoe een opmerking overkomt. Degene die de opmerking maakt, moet zich afvragen of zijn of haar uitspraken passend en oprecht zijn en of ze ook zo overkomen.”
Op Twitter lijkt een aanzienlijke groep mensen moe te zijn van alle aandacht voor seksisme, gender en seksualiteit. Kunt u zich dat voorstellen?
„Twitter is geen objectieve thermometer. Ik denk dat het goed is dat er aandacht is voor deze thematiek. Het onderzoek laat zien dat het niet een enkeling betreft, maar dat het breed ervaren wordt. Daar moeten we wat aan doen.”