Dat staat in een toekomstvisie die het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA en de Tweede Kamerfractie hebben opgesteld. Uitgangspunt van de veranderingen zijn drie ontwikkelingen: minder regeldruk voor de boer, van economische marktwaarde naar maatschappelijke waarde en van bodemuitputting naar bodemgezondheid. Volgens de nieuwe CDA-woordvoerder op het gebied van landbouw, Derk Boswijk, „moeten we aan meerdere knoppen draaien” om te komen tot een nieuwe landbouw en tegelijk boeren perspectief te bieden.

Boeren moeten ruim betaald krijgen als zij met hun bedrijf willen stoppen of goed kunnen rondkomen met een kleiner bedrijf of als zij meer doen aan landschapsbeheer. „Alles gooien op het aanmoedigen van boeren om te stoppen zal zorgen voor een kaalslag, een aantasting van de vitale infrastructuur in de agrarische sector en een verrommeling van het landschap en de natuur.” Overheden moeten ook goed meewerken. Het CDA pleit voor een nationale landschapscommissaris die de omvorming op gang kan brengen, de regie heeft en ook doorzettingsmacht.

De miljardeninvestering is volgens Boswijk niet alleen nodig voor de agrarische sector, maar komt ook ten goede ook aan de bodem, de natuur en het landschap. „Iedereen heeft kunnen profiteren van datgene wat in het verleden door de boer en tuinder is voortgebracht. Nu is het tijdstip gekomen om als samenleving solidair te zijn met de boeren en tuinders”, staat in de notitie. Een betere investering voor toekomstige generaties dan deze is volgens het CDA nauwelijks denkbaar.

Gevoelig in de politiek en vooral bij het CDA ligt de verkleining van de intensieve veehouderij. Vooral D66, GroenLinks en PvdD pleiten hier al langere tijd voor, onder meer vanwege de stikstofuitstoot, de aantasting van natuur en klimaat en de kans op ziekten. Een krimp is volgens Boswijk geen doel op zich. „De milieugebruiksruimte en de draagkracht van de leefomgeving bepalen de ruimte die er zal zijn voor de veehouderij.”

Onder meer het strengere stikstofbeleid zorgt voor felle kritiek onder boeren, die het afgelopen jaar meerdere keren protesteerden. Ook woensdag zijn boeren van plan om te demonstreren, in Den Haag en regionaal.