De jury van de Nederlandse Taalunie oordeelde dat Haasse deze belangrijke literaire prijs (16.000 euro) verdient voor „de artistieke en menselijke waarde” van haar oeuvre. Dat omvat inmiddels bijna zeventig titels.

Koningin Beatrix en Hella Haasse zijn goede bekenden. De vorstin leerde Haasse kennen vlak voordat ze 18 en dus staatsrechtelijk meerderjarig werd. Er moest een boekje komen over de prinses en ook Haasse werkte daaraan mee. De auteur sprak ervoor met de jonge vrouw.

„Dat was voor mij een spannende ervaring, omdat ik daarmee -zij het via de pen van een ander- in de publiciteit zou treden. Maar het waren bijzonder prettige contacten, waarin u mijn vertrouwen wist te winnen. Dat vertrouwen is sindsdien blijven bestaan. Uw portret van mij in het boek was uiteindelijk welwillend en met begrip voor de misschien wel lastige tiener die ik toen was, geschreven”, aldus de vorstin tot de laureaat.

Toen Beatrix 50 jaar werd, maakte Hella Haasse een tv-portret van de Koningin. „Die tijd staat mij bij als een drukke, maar ook inspirerende periode, waarin u mij enorm hebt geholpen mijn gedachten te verwoorden in een vorm die voor het publiek interessant zou kunnen zijn”, vertelde Beatrix.

Uit de voor de Koningin tamelijk openhartige toespraak viel op te maken dat ze een echte fan van de schrijfster is. „Al vroeg heb ik kennis gemaakt met uw historische romans en ervaren hoe knap u de sfeer van de tijd weet op te roepen en de lezer het idee geeft zelf deel uit te maken van de historie. Dit heb ik in het bijzonder gevoeld in De tuinen van Bomarzo. Ik ben later met mijn man en zoons in die tuinen geweest. Daar voelde ik dat u onzichtbaar met ons meeliep en op die speciale Hella Haasse-manier ons betrok bij het mysterie van deze unieke schepping.”

Haasse toonde zich woensdag een gelukkig mens. „En ik zou me geen mooiere plek kunnen voorstellen om mijn zegeningen te tellen”, zei ze in de Grote Balzaal van het paleis. Ze memoreerde het „geluk op Java geboren te zijn, waar mijn zintuigen gevoed zijn.” Ze prees zichzelf gelukkig te zijn opgegroeid in een tijd die de taal hoog achtte, want „door taal zijn we redelijke wezens.” Taal kan weliswaar een levensgevaarlijk instrument zijn, aldus Haasse, maar taal biedt ook de mooiste mogelijkheid tot verweer.

Ze toonde zich ook gelukkig met haar grote schare lezers -„meer dan ik ooit had verwacht”-, die ze als verwanten is gaan zien. „En dat u tot mijn lezers behoort, geeft deze dag een extra bijzondere glans”, aldus de schrijfster nog speciaal tot de Koningin.

Uitgeverij Querido publiceert deze maand een facsimile-uitgave van het handgeschreven origineel van Oeroeg, haar debuutnovelle waarmee ze in 1948 doorbrak. Het boekje zal tevens het opstel bevatten waarop de inmiddels zo gelauwerde schrijfster haar beroemde novelle baseerde.