De koning haalde ook de woorden aan die Merkel in haar lezing op 5 mei (Bevrijdingsdag) uitsprak. „Het verleden kunnen we niet ongedaan maken. Maar we moeten en kunnen er wel lessen uit trekken”, zei Merkel toen. Hierover zei de koning tijdens het staatsbanket dat „het vermogen om helder en moedig over zichzelf na te denken” een van de kenmerken van het moderne Duitsland is. „We zijn er samen in geslaagd onder de lange schaduw van het verleden uit te komen.”

Het is het laatste staatsbezoek van Nederland dat Merkel als bondskanselier zal meemaken. Zij stelt zich niet meer verkiesbaar voor de verkiezingen die in september worden gehouden. Dinsdag spreekt het koninklijk paar zelf met Merkel op het Bundeskanzleramt, de bondskanselier was niet bij het staatsbanket aanwezig. Het staatsbezoek vormt ook het sluitstuk van een reeks bezoeken van het koninklijk paar aan Duitse deelstaten. Beide landen benadrukken tijdens het bezoek de nauwe band tussen Nederland en Duitsland.

„Op de moeilijkste momenten bewees onze vriendschap haar ware kracht”, zei de koning over die relatie. „Toen de ic’s bij ons vol raakten, openden ziekenhuizen in Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen hun deuren voor Nederlandse patiënten en was de grens tussen onze landen niet gesloten. Nooit vergeten wij de solidariteit van onze directe buren.” Eerder sprak demissionair zorgminister Hugo de Jonge al zijn dank uit voor de Duitse ic-bedden waar Nederlandse patiënten op werden verzorgd.

In zijn toespraak benoemde de koning ook de speciale rol die Duitsland speelt in de Europese Unie. „Duitsland zet zich vol overtuiging in voor samenwerking en solidariteit in Europa. Samen met U nemen wij daarvoor heel graag verantwoordelijkheid”, zei de koning. „Vrijheid, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid vinden bescherming onder het dak van de Europese Unie.”