De praktische oplossing die internist en infectioloog Lennert Slobbe schetst in zijn opinieartikel ”Volle kerk mogelijk door nieuwe versoepelingen” (RD 30-6) is uitermate sympathiek. In zijn voorstel om met mondkapjes op de anderhalvemeterregel in kerken los te laten, klinkt een oprecht verlangen door om weer met z’n allen naar de kerk te gaan. Dat lukt alleen niet met de handhaving van die anderhalvemeterregel. Sympathiek, omdat elke kerkgemeenschap er immers van nature naar zal streven om weer zoveel mogelijk kerkgangers in haar samenkomsten te kunnen begroeten. De oplossing van Slobbe maakt het mogelijk om weer als „de stammen op te gaan naar Jeruzalem.”

Bij de invoering van de mondkapjesplicht in de Wet publieke gezondheid werd terecht gediscussieerd over de vraag of deze plicht niet in strijd is met het grondrecht van artikel 10 van de Grondwet, namelijk de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Een inbreuk op een grondrecht kan de overheid alleen plegen wanneer zij onderbouwt waarom de maatregel noodzakelijk en niet onevenredig bezwaarlijk is. Het gevolg van die discussie was dat de mondkapjesplicht aan strikte beperkingen werd gebonden.

Waarschuwende vinger

De afgelopen maanden hebben kerken en met name SGP-politici telkens de waarschuwende vinger opgestoken richting de wetgever. De aanpassingen van de Wet publieke gezondheid en de strikte maatregelen gaan vanuit het oogpunt van artikel 6 van de Grondwet, dat het grondrecht van de godsdienstvrijheid omvat, immers over de grens van de gescheiden rechtssferen. Kerken en politici hebben voorkomen dat in strikt juridische zin de maatregelen die gelden voor kroeg en voetbalstadion ook onverkort zouden gelden voor het kerkgebouw. Tegelijkertijd hebben zij zich wel grotendeels geconformeerd aan de maatregelen. Ook nu nog, na de afschaling van de maatregelen, betonen de kerken zich uitermate volgzaam.

Met zijn oplossing daagt Slobbe de kerken uit om in de kern van hun eigen rechtssfeer een belangwekkende beslissing te nemen. Zijn voorstel roept ook boeiende vragen op over de verhouding tussen grondrechten en het kerkrecht. Mogen kerken een mondkapje verplicht stellen en durven plaatselijke kerken een mondkapjesplicht in te voeren?

Verantwoordelijkheid

Kerken kunnen elke kerkganger, ongeacht of hij of zij wel of niet gevaccineerd is, van harte welkom heten in de eredienst. Daarbij hoeven zij, naar de letter van de wet, geen rekening te houden met de anderhalvemeterregel die de Wet publieke gezondheid voorschrijft. Immers, alhoewel het nog slechts een flinterdunne uitzondering is, regeert de Wet publieke gezondheid niet over de kerk in haar godsdienstoefening.

Dat veel kerken de maatregelen van de overheid toepassen en naleven, valt te prijzen. Zij laten daarmee zien verantwoordelijkheid te willen dragen voor de veiligheid en gezondheid van hun kerkgangers. Het handhaven van de anderhalvemeterregel en het zorgen voor goede ventilatie zijn daarbij goede uitgangspunten.

Pastorale omgang

Bij het afschalen van de maatregelen hebben onder andere de Protestantse Kerk in Nederland en de Christelijke Gereformeerde Kerken verstandige adviezen gegeven. Ze houden het midden tussen de verplichte maatregelen van de overheid en de verstandige en bovenal pastorale omgang met die maatregelen in de concrete plaatselijke situatie. Ook het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) wijst nadrukkelijk op de verantwoordelijkheid van kerkgenootschappen en de daartoe behorende lokale kerkbesturen om in de plaatselijke situatie een verantwoorde invulling te geven aan de maatregelen.

Wanneer kerken met een beroep op grondrechten vurig strijden voor hun eigenheid, zal de invoering van de ”oplossing-Slobbe” de lakmoesproef worden. Kerken die ook intern de grondrechten respecteren, zullen uitdrukkelijk moeten motiveren waarom zij een ”eigen mondkapjesplicht” introduceren, wanneer zij de ”optie-Slobbe” invoeren. De grondslag om iedereen toegang te bieden, ook wanneer anderhalve meter afstand houden niet in acht kan worden genomen, kan worden gevonden in de noodzaak om zoveel als mogelijk kerkgangers fysiek en veilig onder het Woord te brengen. Een mondkapjesplicht is ook evenredig, omdat de maatregel niet verder gaat dan nodig en ook geschikt is om een veilige kerkgang weer op gang te brengen. Kortom, de optie van Slobbe vraagt kerken om lef en ”lev”.

De auteur is advocaat bij Vos & De Lange Advocaten en medeoprichter van het Kenniscentrum voor Kerkrecht.