Kiboom (35) is een van de 226 vrachtwagenchauffeurs die dinsdag in Zuid-Holland en Zeeland met hun combinaties van de weg werden geplukt. De milieucontrole van het ministerie van VROM is vroeg dit jaar. Het is voor het achtste jaar op rij dat alles uit de kast wordt gehaald voor een grote actie. De parkeerplaats bij wegrestaurant La Place langs de A13 richting Rotterdam staat vol met trucks en opleggers. Om de wagens heen fladderen legio fluorescerende vestjes met allerlei opdruk.

Vier weken lang controleert de VROM-inspectie op telkens verschillende locaties in Nederland. Vrachtwagens, schepen, spoorwagons, containers en opslagplaatsen in havens, alles wordt bekeken op milieuovertredingen. De controles hebben vooral plaats op plekken bij de landsgrenzen, langs belangrijke verkeersaders en waterwegen en bij grote spoor- en haventerminals.

Tijdens de ruim negentig controles die voor de hele maand april op de rol staan, krijgt de inspecteur hulp van onder meer het KLPD, de regiopolitiekorpsen, de douane, het RIVM, de inspectie van Verkeer en Waterstaat (voorheen de Rijks Verkeers Inspectie, RVI) en de marechaussee. Dinsdag startte de actie op de A13 tussen Delft en Rotterdam, op de A12 bij Bodegraven, bij Gorinchem en op de N257 in Zeeland.

„De tamtam gaat heel snel, maar als je op verschillende plekken tegelijk staat, is er nauwelijks ontkomen aan”, zegt landelijk projectleider J. Aardema. Niet dat de sfeer nu direct heel gespannen is. Een vrachtwagenchauffeur die door een KLPD’er op een motor naar een parkeerplaats wordt gedirigeerd, spartelt sowieso niet zo heftig meer tegen. Het aandeel vrachtwagens met afvalcontainers domineert de aanblik van het terrein.

Gelaten ondergaan de truckers de inspectie, die hun natuurlijk wel rijtijd kost. „Maar die tijd kan ik bij mijn baas verantwoorden”, zegt een chauffeur van Vliko, van wie de twee containers met sloophout in orde blijken. Op zijn cabine zit een certificaat dat zoiets al deed vermoeden. Een ISO-9002-keurmerk, en nog wat andere garanties. „De goeie zijn altijd de dupe van de kwaaie. Zulke controles blijven dus nodig”, zegt hij. Een van zijn voorgangers met sloophout liep wel tegen de lamp, met een lading behandeld hout terwijl er „onbehandeld” op de vrachtbrieven stond. In de afvalstroom maakt dat nogal verschil.

Een van de dingen waar de inspecteurs scherp op letten, is de handel in cfk-houdende koelkasten en -vitrines. Nog steeds blijkt het lucratief om met containers vol van die rommel naar België te rijden. Ook gaan zulke vrachten vaak richting West-Afrika, weet inspecteur-generaal Gerard Wolters van VROM. „Dan komen die cfk’s alsnog in de lucht. Ook dichtgelaste containers met lekkende autowrakken gaan die kant op.”

Als er een overtreding wordt vastgesteld, krijgt de chauffeur dat direct te horen en mag hij een proces-verbaal meenemen. „VROM stelt echter ook een onderzoek in naar de opdrachtgever van het transport. Het is ons niet alleen om de chauffeurs te doen. Na afloop van de controle bezoeken we de baas, om te kijken of we daar nog meer overtredingen kunnen constateren”, zegt Wolters.

Is controle aan de poort van de opdrachtgever of de ontvanger van het transport niet veel zinniger dan steekproefsgewijs onderweg? Wolters: „Dat doen we natuurlijk ook. Je moet het één doen en het ander niet nalaten. Ook het feit dat we deze maand zo breed optreden, wil niet zeggen dat we de rest van het jaar niets doen.” Aardema: „Natuurlijk zie je op zo’n dag als vandaag dat er in de loop van de dag minder afval langskomt. Daarom wisselen we de controles ook voortdurend af. Lang of kort, rijdend of stilstaand, ’s nachts of overdag: er zit in onze werkwijze zo min mogelijk een vast patroon.”

Bleek in voorgaande jaren dat tussen de 10 en 15 procent van de transporteurs niet aan de regels voldeed, op de eerste controledag van 2002 liggen de scores beduidend hoger. Dat blijkt als VROM-voorlichter Caroline Keulemans ’s avonds de totaalvangst doorbelt. „Op 226 transporten zijn 39 processen-verbaal opgemaakt.”

Dat aantal is dan wel de optelsom van allerlei soorten overtredingen, maar toch. „Niet-verzekerd rondrijden, rijden zonder geldig rijbewijs, overbelading, negeren van de Rijtijdenwet en overtreding van de EVOA-richtlijn, de Europese richtlijn voor de in- en uitvoer van afvalstoffen. En dit was nog maar de allereerste dag.”