De Europese loftuitingen aan het adres van de Amerikaanse president waren de afgelopen dagen niet van de lucht. Het had bijna iets van een overreactie, alsof het continent de frustratie over het optreden van Bidens voorganger Donald Trump van zich af wilde schudden.

De complimenten varieerden. Maar ze draaiden allemaal om hetzelfde gevoel: grote broer Amerika is terug, en we kunnen het weer goed met elkaar vinden. „De komst van Biden is ontzettend belangrijk”, meende premier Mark Rutte. De Britse premier Boris Johnson benadrukte de „onverwoestbare band tussen Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.”

De sfeer tijdens het bezoek van Biden wás ook ontspannen en de banden tussen Amerika en Europa zíjn flink aangehaald. Allemaal in lijn met de verwachtingen die aan beide kanten van de oceaan waren uitgesproken.

De vreugde over de nieuwe wind die in het Witte Huis waait, kan echter ook het zicht op de wensen van Washington gemakkelijk vertroebelen. De Verenigde Staten verwachten actie van Europa – zeker na het bezoek van de afgelopen dagen.

Agenda

Want Biden kwam bepaald niet alleen naar Europa om oude vriendschappen nieuw leven in te blazen en coronavaccins ‘uit te delen’. Hij had een heel duidelijke agenda op zak, en die heeft hij met verve duidelijk gemaakt. Op zijn lijstje prijkte vooral het nastreven en veiligstellen van Amerikaanse belangen. Dat maakte hij ook met zoveel woorden duidelijk. Variërend van de oproep op de G7-top om een gezamenlijk front tegen China te vormen, tot het dringende verzoek aan de NAVO-lidstaten om hun defensie-uitgaven op te schroeven tot de afgesproken 2 procent van de nationale begroting.

Tot frustratie van Washington leunde Europa in het verleden nogal eens achterover, vooral als het op defensie aankwam. Die tijd is wat Amerika betreft voorbij. Ja, de Verenigde Staten staan vierkant achter Europa en het partnerschap ís hecht. Maar de VS willen daar wél wat voor terug. In de allereerste plaats samenwerking in de gezamenlijke pogingen de groeiende invloed van China een halt toe te roepen. Want hoewel Biden de term zorgvuldig vermijdt, voorspellen analisten een langdurige koude oorlog met de Volksrepubliek.

Handelsbelangen

Punt is dat de neuzen in Europa voor een eensgezind front richting China lang niet allemaal dezelfde kant op staan. Daarvoor zijn de handelsbelangen in diverse EU-lidstaten te groot. Brussel maakt zich veel meer zorgen om de directe dreiging aan de oostgrenzen en had liever gezien dat Biden Moskou wat harder tot de orde had geroepen.

De Amerikaanse president kende echter op dat gebied zijn beperkingen. Hij bracht woensdag tijdens zijn ontmoeting met zijn ambtgenoot Vladimir Poetin weliswaar gevoelige thema’s als de Russische inmenging in Oost-Oekraïne en de behandeling van dissident Navalni ter sprake. Maar tot concrete toezeggingen die Europa gerust zouden stellen, kwam het niet. Poetin wekte de indruk dat een mogelijke toetreding van Oekraïne tot de NAVO van tafel is. „Het is aan de orde gekomen. En hier valt verder niets over te zeggen”, zei hij.

Ook het onderhoud van Biden met Poetin stond vooral in het teken van het nastreven van Amerikaanse belangen, wellicht eveneens tot enige ontnuchtering van Europa. Zo legde Biden een lijstje op tafel van doelwitten waar Russische hackers vanaf moeten blijven en werden beide leiders het erover eens dat Iran niet de beschikking over kernwapens moet krijgen.

De belangrijkste uitkomst is vooralsnog dat Biden en Poetin op constructieve wijze met elkaar hebben gesproken en dat de verhoudingen tussen beide grootmachten mogelijk aan enige ontspanning toe zijn, na jaren van forse spanningen. Dat is meer dan de Russische president had voorspeld: „Ik verwacht niets van deze top.” En het is precies waar Biden vóór zijn reis op had gemikt.

„Ik heb gedaan waarvoor ik ben gekomen”, sprak Joe Biden na afloop van zijn Europese trip. Op alle fronten lijkt die conclusie gerechtvaardigd.