Zoals bekend is de rente op leningen in Nederland aftrekbaar, als de lening wordt gebruikt voor de eigen woning. De rente is aftrekbaar in box 1, onder bepaalde voorwaarden. Zo moet sprake zijn van een annuïtaire lening die in maximaal 30 jaar wordt afgelost.

Het maakt niet uit van wie de lening afkomstig is, van een bank, verzekeraar of van een familielid. Bij leningen van familieleden is het wel goed scherp te kijken naar alle formele voorwaarden waaraan voldaan moet worden.

Bij leningen van een bank zal de rente altijd zakelijk zijn. De Belastingdienst kijkt echter kritisch naar de hoogte van rente tussen familieleden. Een erg hoge rente kan immers onder omstandigheden best interessant zijn: een hoge aftrekpost, en het geld blijft binnen de familie.

De rente is overigens niet aftrekbaar, indien er geen sprake is van een echte lening, of indien de rente per direct weer wordt teruggeschonken aan uw broer. Er is dan namelijk in feite geen sprake van echte renteverplichtingen.

De Belastingdienst heeft onlangs een regeling gepubliceerd waaruit blijkt hoe het rentepercentage wordt gecontroleerd. Er worden verschillende stappen voorgeschreven. Die stappen kan u ook gebruiken bij het bepalen van de juiste rente.

Eerst moet het gangbare rentepercentage worden bepaald bij de meest vergelijkbare lening van een bank. Stel dat een annuïtaire hypotheek van een bank met een rentevaste periode van 15 jaar een rentepercentage van 3 procent bevat. Dan zou dat voor een familielening –eveneens annuïtair– voor 15 jaar eveneens een basispercentage moeten zijn. Indien de familielening ook een recht op hypotheek of andere zekerheidstelling zou bevatten, is 3 procent in beginsel een goed percentage.

Vervolgens moet bepaald worden wat de resterende verschillen zijn met die normale banklening. Indien er niets is afgesproken over zekerheid –u kan niets in beslag nemen indien uw broer geen aflossing of rente zou betalen– dan betekent dit volgens de Belastingdienst mogelijk dat u de rente iets mag verhogen, maar niet te veel. Dan is 9 procent –althans volgens een recente uitspraak van de rechter– te hoog.

Maar als de bank al een eerste hypotheekrecht heeft, loopt u mogelijk meer risico. Dat rechtvaardigt een hoger percentage. De Belastingdienst geeft in de stukken aan dat het lastig is om concrete percentages te noemen. Per geval kan dat verschillend zijn.

Indien de rente te hoog is, dan is het te hoge deel niet aftrekbaar en mogelijk zelfs een schenking. Helaas is onduidelijk of een rentecorrectie moet doorwerken naar het aflossingsschema. Als de rente te laag is, dan kan de fiscus dit zien als een verkapte schenking aan uw broer voor de te lage rente. Als die schenking per saldo meer bedraagt dan afgerond 2000 euro per jaar, dan moet hij schenkbelasting gaan betalen. Het is dus van groot belang de rente op de juiste wijze vast te stellen.