Het is geen geheim dat de Britse royals zich diep verbonden voelen met Schotland. Prins William sprak in mei tijdens een bezoek aan de Schotten vrijelijk over die sterke band. Hij vertelde hoe zijn vader, kroonprins Charles, „nooit gelukkiger” is dan wanneer hij daar in de Hooglanden wandelt. Ook heeft hij zijn grootmoeder, koningin Elizabeth, „elke minuut zien genieten die ze hier doorbrengt.”

De koninklijke familie verblijft elke zomer in Schotland. Ze hebben daar een zomerhuis: kasteel Balmoral. Een cadeau dat prins Albert in 1852 voor zijn vrouw, koningin Victoria, kocht. Zij waren, net als het koningshuis nu, verzot op de ruige Schotse natuur.

Terugblikkend vertelt prins William tijdens zijn weeklange bezoek dat zijn gelukkigste, maar ook zijn verdrietigste herinneringen in het noordelijke deel van het Verenigd Koninkrijk liggen. Hij verbleef in Balmoral toen hij te horen kreeg dat zijn moeder Diana was overleden. „Tijdens de donkere dagen van verdriet die volgden, vond ik troost in de Schotse natuur. Naast deze pijnlijke herinnering is er ook een van grote vreugde, want hier heb ik Catherine voor het eerst ontmoet.”

De band tussen Schotland en de Britse koninklijke familie is echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn. De pro-onafhankelijkheidspartijen wonnen er begin mei een meerderheid in het parlement. Ze willen, als de coronapandemie enigszins voorbij is, een referendum over onafhankelijkheid van het Britse koninkrijk houden.

Bedreiging

Koningin Elizabeth en haar familieleden weten maar al te goed dat ze politiek neutraal moeten blijven. Ze mogen zich niet voor of tegen de zelfstandigheid van de Schotten uitspreken. Duidelijk is wel dat een onafhankelijk Schotland een potentiële bedreiging voor het koningshuis is.

De pro-onafhankelijkheidspartijen verklaren dat ze koningin Elizabeth als staatshoofd willen houden. Toch is dat geen garantie in het geval er discussies zouden losbarsten nadat een meerderheid voor een zelfstandig Schotland heeft gekozen. Wat als het land toch besluit dat de koninklijke familie niet meer relevant is? Irrelevantie is een van de grootste bedreigingen voor elk koningshuis.

Daarnaast zou Schotse onafhankelijkheid voor onrust en onenigheid in het koninkrijk zorgen, terwijl een staatshoofd juist probeert de eenheid en rust te bewaren. Het koningshuis verbloemt dan ook niet dat het de zaak nauwlettend in de gaten houdt. Prins William en zijn vrouw Catherine waren niet voor niets direct na de verkiezingen in Schotland om te luisteren naar alle opvattingen over onafhankelijkheid. „Ik heb mijn ogen en oren constant open”, zei de prins.

De schijnwerpers zijn tijdens zulke bezoeken op de neutraliteit van de familie. Dat is maar al te goed duidelijk geworden toen Elizabeth vier dagen voor een onafhankelijkheidsreferendum in 2014 zei dat ze hoopte dat de Schotten „heel goed zouden nadenken over de toekomst.” Die ene zin is daarna flink onder de loep genomen: zijn de royals tóch niet politiek neutraal?

Hoewel ze sindsdien zeker elk woord wikken en wegen, zouden ze op een andere manier invloed kunnen uitoefenen: met een charmeoffensief. Britse media meldden zondag dat William en Catherine mogelijk worden ingezet als middel tegen Schotse onafhankelijkheid. Alle lovende woorden in mei zouden een mooie start kunnen zijn.