De Andreaskerk is een plaatje: het witte gebouw met het donkere dak staat omringd door bomen op een eiland, midden in het dorp. Maar nu staat de toren in de steigers en de witte stuclaag van het kerkgebouw is voor een deel verwijderd.

Voor de kerk staat Christiaan Velvis van Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK), met een rode helm in zijn hand, klaar om uitleg te geven. „Deze witgepleisterde kerk dateert uit 1676 en is de herbouw van een romaanse kerk uit de dertiende eeuw, waarvan alleen de muren nog overeind stonden. Het weghalen van de stuclaag voor de restauratie heeft tot verrassingen geleid”, zegt de bouwkundige. Hij wijst naar een dichtgemetselde deur aan de zuidzijde die van onder de witte laag tevoorschijn is gekomen. „Deze deur was bestemd voor de mannen; die voor de vrouwen was aan de andere kant.”

Velvis wijst wat hoger, naar dichtgemetselde romaanse vensters, die ook onder de stuclaag vandaan gekomen zijn. „In het oorspronkelijke kerkgebouw zaten maar kleine ramen. Je moet je voorstellen dat het meestal schemerig was in de kerk.”

Bij een rondgang om het gebouw valt het op dat er onder de witte pleisterlaag verschillende soorten stenen tevoorschijn komen. „De koorruimte is later bijgebouwd”, zegt de bouwkundige. „Ook is er in de jaren 70 van de vorige eeuw een rigoureuze restauratie geweest.”

Het interieur van het kerkgebouw is leeg. Orgel en de preekstoel zijn ingepakt. De muur is al wit gestuukt. De zware balken en planken van de zoldering hoeven niet hersteld te worden, aldus Velvis. „Dat ze van elkaar verschillen, geeft ze juist karakter.”

De banken zijn in een ander gedeelte van de kerk opgeslagen. „Ze komen na de restauratie terug. De protestantse gemeente Spijk-Losdorp gaat dan ’s zondags weer gebruikmaken van het gebouw voor de erediensten. Dat is naar verwachting aan het einde van dit jaar.”

Na het kerkgebouw wil de SOGK ook de directe omgeving opknappen. Velvis: „Er zijn plannen voor een tweede brug over het water met een slingerpaadje om de kerk heen. Het wordt een plaatje.”

De toren wordt ook gerestaureerd. Het is mogelijk via de steigers bovenin te komen. Het gaat langs de wijzerplaat van de klok, die hersteld moet worden, en langs de houten balustrades, die deels vernieuwd moeten worden. Op de luidklok staat: ”Gegoten in 1947 voor de N.H. gem. te Spijk door Jacobus van Bergen te Midwolda”. Deze klok is normaliter elk uur en tijdens bijzondere gebeurtenissen te horen.

Op dezelfde hoogte hangen de klokken van het carillon. „Dat is van de dorpsvereniging”, zegt Velvis. „Niet alleen de kerkelijke gemeente, maar het hele dorp heeft belang bij het opknappen van de kerk. De totale kosten van de restauratie bedragen ongeveer 600.000 euro. Een groot deel ervan bestaat uit subsidie van overheid en particulieren, maar er zijn ook acties geweest van onze stichting. Veel inwoners van Spijk voelen zich betrokken bij hun kerk, ook zij die de zondagse diensten niet bijwonen.”

Nog hoger is de opvallende blauwe koepel. „En hier was de windvaan”, zegt Velvis. Van bovenaf heb je een magnifiek uitzicht over de omgeving. Je ziet niet alleen het hele dorp met dichtbij de molen en een aantal grote boerderijen maar ook de verre omgeving met de industriegebieden van Delfzijl en de Eemshaven en de vele windmolens, tot in Duitsland toe. Wat ook opvalt, zijn de kerktorens van de dorpen Godlinze, Bierum, Holwierde en Loppersum. Dat is ”het Hogelaand” van nu.