Het Vlaams Blok zag zich gedwongen tot opheffing nadat het hof van cassatie vorige week had geoordeeld dat drie gelieerde stichtingen de racismewet hadden overtreden. Volgens de rechter heeft het Blok „systematisch aangezet tot discriminatie” en op bijeenkomsten aangezet tot haat. Het hof hield daarmee een uitspraak van het hof van beroep in Gent in stand, dat in april tot dezelfde conclusie kwam.

Het partijprogramma van opvolger Vlaams Belang is iets milder over migranten dan het Blok. Toch lieten de partijkopstukken gistermiddag weten dat de houding van het Belang dezelfde is als die van het Blok.

„Een vrouw die een hoofddoekje draagt, tekent het contract voor haar eigen terugkeer”, aldus Dewinter. Hij noemde de islam „het paard van Troje voor de radicale islam, en dat is het paard van Troje voor islamterrorisme.”

Het Vlaams Belang staat voor een lastige keuze. Afstand nemen van het Vlaams Blok kan ertoe leiden dat de partij minder aanhang krijgt, na de eerdere reeks van verkiezingszeges. Maar een afgezwakt migrantenstandpunt kan ook een einde maken aan het ”cordon sanitaire”. Dat is de afspraak die alle andere politieke partijen in Vlaanderen hebben gemaakt om nooit met het Blok een regering te vormen. Daardoor was het Blok altijd tot de oppositie veroordeeld, zelfs in het gemeentebestuur van Antwerpen, waar de partij 34 procent van de stemmen haalde.

Voorlopig lijkt het Vlaams Belang te kiezen voor het vasthouden aan de oude, extreme standpunten. „Ook als we het niet meer mogen zeggen, zullen we het diep in ons hart blijven denken: eigen volk eerst”, aldus interim-voorzitter Frank Vanhecke van het Vlaams Belang. In de zaal van het partijcongres, die te klein was om alle aanhang te herbergen, werd vervolgens de omstreden kreet gescandeerd.

Ook Dewinter wond er in Buitenhof geen doekjes om. Volgens hem tonen de gebeurtenissen in Nederland zijn gelijk aan. „We krijgen gelijk en dan moeten we inbinden. Dat zou toch te gek zijn.”

De oprichter van het Vlaams Blok, Karel Dillen, kreeg zondag de partijkaart met lidnummer 1 uitgereikt. Het Blok ontstond in 1978 uit de Volksunie, een allegaartje van nationalisten en sociaal-liberalen dat enkele jaren geleden is opgesplitst. In de eerste jaren kreeg het Blok slechts enkele procenten van de stemmen, maar sinds eind jaren tachtig zat de groei erin.

Vooruitlopend op de verwachte negatieve uitspraak van het hof van cassatie had het Vlaams Blok al de partijstandpunten in het beginselprogramma gematigd en voorbereidingen voor een doorstart onder een andere naam getroffen.

De partijraad verving de uit 1977 stammende beginselverklaring, waarin nog werd opgeroepen tot het terugsturen van Noord-Afrikaanse en andere niet-Europese immigranten en steun werd betuigd aan het Zuid-Afrikaanse apartheidsstelsel. In de nieuwe grondbeginselen is de buitenlandervijandige taal afgezwakt. Immigranten zullen zich wel moeten aanpassen aan „onze cultuur, normen en waarden en aan principes zoals de scheiding van kerk en staat.” De nationalistische koers wordt gehandhaafd, inclusief het streven naar nauwere banden met Nederland en onafhankelijkheid voor Vlaanderen.

Uit een recente opiniepeilingen blijkt dat het Vlaams Blok, op het ogenblik de op twee na grootste partij in Vlaanderen, als Vlaams Belang waarschijnlijk de grootste partij zal worden als er nu verkiezingen worden gehouden.