Naarmate de overheidssteun voor het christendom groeit, neemt het aantal christenen aanzienlijk af. Dat is de conclusie van Nilay Saiya en Stuti Machanda, beiden werkzaam aan de universiteit van Singapore, in een artikel in het tijdschrift Sociology on Religion. De twee godsdienstsociologen analyseerden de onderzoeken die tussen 2010 en 2020 gehouden zijn naar de omvang van het christendom in 166 landen.

„Te lang is gedacht dat met de stijging van de welvaart of van het opleidingsniveau de belangstelling voor het geloof afneemt”, aldus de twee onderzoekers. „Die factoren zijn niet doorslaggevend. De cijfers wijzen uit dat wanneer de overheid de kerk begunstigt met privileges en andere voorrechten, de groei van de kerk sterk afneemt.”

Dit verschijnsel doet zich volgens hen vooral in de welvarende landen voor, met name in Europa en in mindere mate in de VS. „Deze kerken zijn lusteloos geworden, omdat ze voor hun bestaan afhankelijk zijn van de gunsten van de staat. Het kerkbezoek in deze landen blijft het laagst in de christelijke wereld, ondanks het feit dat de overgrote meerderheid van de burgers haar officiële kerklidmaatschap behoudt.”

Dingen van Caesar

De twee Aziatische onderzoekers constateren dat christenen die proberen de (voor)rechten veilig te stellen, afgeleid raken van „de opdracht die de Koning van de kerk hun gaf. Ze verdiepen zich in de dingen van Caesar in plaats van die van Christus.”

Saiya en Machanda noemen het nadelig dat in westerse landen sommige politici zich opwerpen als verdedigers van het christendom en de christelijke natie tegen de islamdreiging. „Als die tendens zich doorzet, valt een verder verval van het christendom te verwachten.”

Het tweetal sociologen noemt het paradoxaal dat het christendom het beste gedijt als het voor zichzelf moet zorgen. De onderzoekers stellen op grond van de cijfers dat sinds de Tweede Wereldoorlog de sterkste groei van het christendom zich voordoet in Azië en Afrika „waar de kerk geen bevoorrechte positie heeft.”

Een voorname conclusie is dat het pluralisme evenmin een doorslaggevende bedreiging is voor de kerk. „Ironisch genoeg is het christendom vaak vitaal in landen waar het op een gelijk speelveld moet concurreren met andere geloofstradities. Het pluralisme dwingt christenen om de beste argumenten voor hun geloof met de meest vurige drang ter sprake te brengen.”

Sterkste groei

Uit de analyse blijkt dat de kerk het sterkst groeit in landen met vervolging. Als voorbeelden noemen de onderzoekers Iran, Afghanistan en China. „In deze omgevingen vinden gelovigen in hun geloof een bron van kracht en juist deze toewijding trekt mensen buiten hun geloof aan.” Kortom, het christendom in Europa krimpt niet ondanks de steun van de staat, maar juist door die steun.

De vervlechting van religie en politiek heeft ook mensen van het christendom afgestoten die het christelijk geloof zien als ondersteuning van een bepaald soort politiek waar ze het persoonlijk niet mee eens zijn. Het gepolitiseerde christendom spreekt zo een steeds kleinere groep individuen aan, stellen de onderzoekers.