Serieus kijken

De verkenners, Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66), spreken met alle lijsttrekkers. Maandag was het de beurt aan de leiders van de acht grootste partijen.

VVD-leider Mark Rutte zei na afloop van zijn gesprek met de verkenners dat zijn partij „serieus” wil kijken naar een coalitie met JA21. Een voordeel van samenwerking met die partij is dat zij –na het vertrek van een van de senatoren naar de Tweede Kamer– zeven Eerste Kamerleden heeft.

Een meerderheid in de Senaat wordt voor elke coalitie van vier partijen een ding. De machtsverhoudingen in de Eerste Kamer zijn namelijk anders dan die in de Tweede Kamer; in de Senaat zijn minstens vijf partijen nodig voor een meerderheid.

Rutte sluit ook een variant met de ChristenUnie niet uit. „Daar zouden we echt nog eens serieus naar moeten kijken, daar hebben we heel goed mee samengewerkt.”

Op de hoogte

Sigrid Kaag (D66) liet op haar beurt weten dat ze samenwerking met JA21 „moeilijk voorstelbaar” vindt. Dat is geen verrassing; op tal van punten, zoals EU en klimaat hebben de partijen tegengestelde ideeën.

Was Rutte niet goed op de hoogte? Natuurlijk wel. Maar het hoort allemaal bij het formatiespel. Bijvoorbeeld zo: als D66 Rutte dwingt onderhandelingen met JA21 op zijn buik te schrijven, kan hij op een ander moment weer iets terugvragen van D66.

Net als verschillende andere lijsttrekkers zette Kaag haar brief aan de verkenners op Twitter. „Voor D66 staan de volgende prioriteiten centraal voor een zo progressief mogelijk kabinetsbeleid”, zo kondigde ze daarin een zevental wensen aan.

Wat ontbrak in het lijstje: medisch-ethische thema’s. De angel op dit punt zat echter in de staart van de brief. Daar schreef Kaag: „Voor D66 is het van belang dat medisch-ethische vraagstukken zorgvuldig kunnen worden besproken in het parlement, zonder dat op voorhand een uitkomst vastligt.”

In de ijskast

Zorgvuldig bespreken, daar is natuurlijk niemand op tegen. Maar met het tweede deel van de zin lijkt samenwerking met de CU een onmogelijkheid te worden. Die partij wil over deze thematiek namelijk juist wél afspraken maken, en wel dat de voltooidlevenwet op zijn minst in de ijskast gaat.

CDA-leider Wopke Hoekstra stelde zich maandag wat afstandelijk op. „Ik voel er niet voor om bij een liberaal motorblok aan te schuiven”, sprak hij. Zei hij daarmee dat hij wil dat het CDA de oppositie in gaat? Nee. Ook dit hoort bij het spel. Een overweging kan zijn dat het gevráágd worden om aan te schuiven een aantrekkelijk uitgangspunt is.