Soares was de eerste en tot nog toe enige Indonesische ambtsdrager die in verband met het bloedvergieten rond het door de Verenigde Naties georganiseerde referendum over onafhankelijkheid werd veroordeeld. Afgelopen week sprak het Indonesische hooggerechtshof hem vrij.

Mensenrechtenactivisten zien in de vrijlating een bevestiging van de weigering van Indonesië om ook maar iemand voor het geweld te straffen. Indonesische militairen en Jakarta-gezinde milities doodden tegen de 2000 mensen en verwoestten het gebied vrijwel volledig toen het overgrote deel van de bevolking ervoor koos om zich na 24 jaar bezetting los te maken van Indonesië. Onder zware internationale druk ging Indonesië ertoe over achttien voormalige functionarissen voor een speciaal tribunaal te dagen. Vijftien verdachten werden vrijgesproken, drie van hen in hoger beroep. Een uitspraak in het hoger beroep van de twee anderen wordt binnenkort verwacht.

Ex-gouverneur Soares was in 2002 veroordeeld omdat hij het geweld niet had voorkomen. Hij begon in juli aan het uitzitten van een driejarige gevangenisstraf, maar ging in cassatie tegen het vonnis. „Ik heb altijd gezegd en zal het tot het einde der tijden blijven herhalen dat ik onschuldig ben”, zei hij vrijdag.

Verscheidene Oost-Timorese politici hebben het voor Soares opgenomen, onder wie president Xanana Gusmao. Soares zou tot zondebok zijn gemaakt voor vrijgesproken militairen die directer de hand in het geweld hadden. Van de vrijgesprokenen is alleen Soares etnisch Oost-Timorees.

De processen in Jakarta worden door critici afgedaan als een farce. Zij roepen de Verenigde Naties ertoe op een internationaal tribunaal te beleggen. De regering van Oost-Timor is daar geen voorstander van; zij hecht meer belang aan goede betrekkingen met het grote buurland. De Indonesische minister van Buitenlandse Zaken, Hassan Wirayuda, zei dat Jakarta een internationaal tribunaal afwijst, maar gaf toe dat de uitspraak in de zaak-Soares de kritiek op de rechtspleging in Indonesië zal doen toenemen.