De webredactie is een nieuw liveblog begonnen.

In Brazilië zijn voor de derde dag op rij meer dan 2000 coronadoden geregistreerd. Ook werden ruim 85.000 nieuwe infecties gemeld, het op een na hoogste dagelijkse besmettingen tot nu toe. Deskundigen waarschuwen dat op veel plaatsen in het land het zorgsysteem op instorten staat.

In de afgelopen 24 uur kwamen er 2216 sterfgevallen bij. Woensdag was er met 2286 doden sprake van een dagrecord. Donderdag ging het om 2233 overlijdensgevallen. In totaal zijn er in Brazilië nu 275.101 coronadoden gemeld, na de Verenigde Staten het allerhoogst. Sinds het begin van de pandemie zijn er 11,3 miljoen infecties vastgesteld.

Brazilië kampt met een forse heropleving van het longvirus. Volgens de gezondheidsautoriteiten is een in Brazilië ontdekte mutatie van het coronavirus daar grotendeels verantwoordelijk voor. Die mutatie heet besmettelijker te zijn dan de ‘klassieke’ coronavariant.

Het Braziliaanse zorgsysteem staat door de virusuitbraak zwaar onder druk. In de 15 grootste steden van het land is 90 procent van alle intensivecarebedden bezet. Volgens het Fiocruz-onderzoeksinstituut in Rio de Janeiro dreigt in grote delen van het land een totale ineenstorting van het zorgsysteem.

WHO-baas Tedros Adhanom Ghebreyesus uitte vrijdag zijn zorgen over de situatie in Brazilië. „Tenzij er serieuze maatregelen worden genomen, zal de opwaartse trend die het gezondheidssysteem nu overspoelt meer doden tot gevolg hebben”, zei Ghebreyesus op een persconferentie in Genève. Ook waarschuwde hij dat naburige landen ook geraakt kunnen worden door de Braziliaanse corona-uitbraak.

President Jair Bolsonaro, die de ernst van het virus heeft gebagatelliseerd en zegt geen coronaprik te willen, krijgt ondertussen steeds fellere kritiek te verduren voor zijn corona-aanpak. Veel Brazilianen vinden dat de vaccinatiecampagne tegen Covid-19 veel te traag op gang komt. Tot nu toe is minder dan 3 procent van de bevolking ingeënt.

Een op de vijf kiezers laat zich door corona beïnvloeden in zijn stemvoorkeur. Daarvan profiteert premier Rutte, maar ook de partijen die zich afzetten tegen het coronabeleid, schrijft Trouw op basis van onderzoek van bureau Kieskompas onder ruim 15.000 mensen.

Corona is niet weg te denken uit de verkiezingscampagne, in de debatten en straks in de inrichting van kieslokalen met de spatschermen, handgel en wegwerppotloden. Voor het eerst is nu ook gemeten hoeveel invloed het coronavirus heeft op de politieke voorkeur van de kiezers. Liefst een op de vijf volwassen Nederlanders zegt dat corona zijn partijvoorkeur beïnvloedt. Bijna 12 procent is gaan twijfelen over zijn partijvoorkeur, ruim 8 procent zegt door corona straks op een andere partij te stemmen dan bij de verkiezingen in 2017.

Jongere kiezers tot 35 jaar laten zich meer beïnvloeden door corona in hun partijkeuze (25 procent twijfelt of is geswitcht), hoger- en middelopgeleiden net iets meer dan lager opgeleiden.

Kinderartsen pleiten voor een minder diepe coronaneustest voor kinderen. In het buitenland is genoeg bewijs dat een korter stokje ook prima werkt, schrijft het AD.

Het is helemaal niet nodig om kinderen te belasten met het stokje dat zo diep de neus in gaat. Een minder lang alternatief, waarbij het lijkt alsof er met een wattenstaafje in de neus wordt gepeuterd, werkt goed genoeg, stellen de kinderartsen.
Toch wordt de ondiepe methode in de meeste GGD-teststraten nog niet gebruikt. GGD’s mogen zelf bepalen welke gevalideerde tests ze gebruiken. In Breda zijn ondiepe sneltesten al wél de standaard, verklaart GGD West-Brabant.

De GGD Amsterdam doet onderzoek naar de gevoeligheid van de ondiepe neustest en hoopt er binnenkort mee te kunnen werken.

Het aantal kinderen dat zich laat testen neemt de afgelopen weken snel toe. Desondanks is er ook een groep ouders die hun kroost daar niet mee wil belasten. Een veelgehoorde reden is dat ze „echt niet zo’n diepe staaf in de neus van hun kind laten duwen.”

In Duitsland zijn voor de tweede dag op rij ruim 12.000 nieuwe gevallen van het coronavirus gemeld. In de afgelopen 24 uur werden er 12.674 nieuwe gevallen geregistreerd, meldt het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse equivalent van het RIVM.
In Duitsland is het bijna wekelijks het geval dat de cijfers in en vlak na het weekend betrekkelijk laag liggen en vervolgens snel oplopen naarmate de week vordert.

Zo meldde het RKI vrijdag 12.834 nieuwe gevallen. De dag daarvoor, op donderdag, ging het om ruim 14.000 besmettingen. Woensdag waren het er ruim 9000. Dat was meer dan een verdubbeling van het aantal van dinsdag.

In totaal zijn nu ruim 2,5 miljoen corona-infecties vastgesteld in Duitsland. Het dodental steeg volgens de cijfers van het RKI met 239 sterfgevallen tot 73.301.

Een derde coronagolf is niet meer af te wenden. Die vrees spreekt viroloog Bert Niesters van het Universitair Medisch Centrum Groningen uit in het Nederlands Dagblad. „Als we eind volgende week niet lagere cijfers hebben dan nu, hebben we een groot probleem.”

Volgens hem is er sprake van „een wedstrijd: het vaccin tegen het virus. En het virus gaat die wedstrijd winnen”. De zeer besmettelijke Britse variant maakt volgens Niesters inmiddels zo’n 90 procent uit van alle positieve tests.

Wat hem betreft is er maar één remedie: sneller vaccineren. „Ik hoor alleen maar geluiden dat er vaccins op de plank blijven liggen. (…) Er is nog steeds geen goede regie.” Zo loopt het vaccineren van ouderen en gehandicapten in zorginstellingen trager dan de bedoeling is.

Als de besmettingscijfers zich blijven ontwikkelen zoals nu, is een verdere toename van het aantal ziekenhuisopnames „een kwestie van tijd”, zegt Niesters. Hij waarschuwt daarom voor verdere versoepelingen, zeker nu de meeste scholen open zijn.

In de strijd tegen het coronavirus hebben de Verenigde Staten een mijlpaal bereikt. Inmiddels zijn 100 miljoen vaccins toegediend.

Uit de jongste cijfers van de autoriteiten blijkt dat gezondheidsmedewerkers 101.128.005 prikken hebben gezet. Voor de nieuwe president Biden is de aanpak van de coronacrisis hoofdzaak.

De VS zijn een van de zwaarst getroffen landen ter wereld, met veruit de meeste geregistreerde besmettingen en coronadoden. Wat het aantal doden per miljoen inwoners betreft, staat het er in een paar andere landen nog slechter voor, zoals België, Groot-Brittannië en Tsjechië.

Thailand heeft het gebruik van het coronavaccin van AstraZeneca opgeschort vanwege zorgen over mogelijke bijwerkingen. Daardoor ging ook de geplande inenting van premier Prayut Chan-O-Cha niet door. De oud-generaal zou zich voor de camera laten vaccineren, maar dat persmoment werd op het laatste moment afgeblazen.

Thailand kondigde vervolgens als eerste land buiten Europa aan dat het tijdelijk stopt met het gebruik van het AstraZeneca-vaccin. Het land ontving daar vorige week ruim 117.000 doses van en gebruikt ook een vaccin uit China. „Het inenten van Thai moet veilig verlopen. We hoeven ons niet te haasten”, legde een gezondheidsfunctionaris uit op een persconferentie.
In Europa stopten donderdag uit voorzorg meerdere landen met het gebruik van het middel, waaronder Denemarken en Noorwegen. Dat gebeurde nadat melding was gemaakt van bloedproppen bij gevaccineerde mensen. Die ontwikkeling wordt ook in andere delen van de wereld gevolgd. Meerdere landen, waaronder Canada, Australië en Zuid-Korea, zeggen geen noodzaak te zien om te stoppen met het gebruik van het coronavaccin.

De Democratische Republiek Congo besloot evenwel vrijdag de inentingscampagne met het AstraZeneca-vaccin op te schorten, verwijzend naar Europese landen die dat ook hebben gedaan. Het Afrikaanse land kreeg onlangs 1,7 miljoen doses, maar die zijn nog niet uitgedeeld.

De Europese toezichthouder EMA zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat de bloedproppen worden veroorzaakt door het coronavaccin. Ook is het aantal gevallen dat voorkomt onder gevaccineerde mensen niet hoger dan onder de gehele bevolking. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid verklaarde dat Nederland doorgaat met vaccineren.

De Wereldgezondheidsorganisatie WHO volgde de EMA. Een WHO-woordvoerder noemde het AstraZeneca-vaccin „uitstekend”.

Het vaccinatiebewijs waaraan de Europese Unie werkt, geldt alleen voor vaccins die zijn goedgekeurd door de Europese toezichthouder EMA. Dat betekent dat mensen die zijn ingeënt met een Russisch of Chinees vaccin, zoals bijvoorbeeld in Hongarije gebeurt, er voorlopig geen krijgen.

Met het zogenoemde digitale groene certificaat op bijvoorbeeld hun mobiele telefoon kunnen EU-burgers straks weer naar andere EU-landen reizen, zo is de bedoeling. Nu moeten reizigers zich vaak laten testen of in quarantaine. Sommige landen houden de grens zelfs helemaal dicht.

Het certificaat moet straks bewijzen dat de drager niet het coronavirus binnenbrengt. Doordat hij of zij al hersteld is van een besmetting en daardoor immuun is, door een negatieve coronatest of door een inenting. Maar voor dat laatste is dan wel een vaccin nodig dat de zegen heeft van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), zegt Eurocommissaris Ylva Johansson (Binnenlandse Zaken).

Het Nederlandse coronavaccin van het bedrijf Janssen uit Leiden heeft nu ook de goedkeuring gekregen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de Verenigde Naties. Dat betekent dat het middel in alle landen een noodvergunning zou mogen krijgen. Daarnaast mag het vaccin worden gebruikt in ontwikkelingslanden, waar de WHO een speciaal vaccinatieprogramma heeft opgezet.

„Elk nieuw, veilig en effectief middel tegen Covid-19 is een stap dichter bij het beheersen van de pandemie”, aldus de topman van de WHO, de Ethiopiër Tedros Adhanom Ghebreyesus. De Verenigde Naties hebben 500 miljoen doses van het Janssen-vaccin besteld voor het zogeheten COVAX-programma. De WHO wil helpen bij de vaccinatie van mensen in 92 ontwikkelingslanden die zelf geen geld hebben voor coronavaccins.

Het vaccin van Janssen is donderdag goedgekeurd in de Europese Unie. Dat betekent dat het binnenkort in Nederland kan worden toegediend. Nederland heeft 11,7 miljoen doses van het middel besteld. Eerder kreeg het vaccin al een noodvergunning in de Verenigde Staten. Het is het eerste goedgekeurde vaccin dat maar één keer hoeft te worden toegediend.

De vaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca moeten twee keer worden gegeven. Bovendien kan het Leidse vaccin ongeveer twee jaar lang bewaard worden bij 20 graden onder nul, waarvan drie maanden bij 2 tot 8 graden boven nul. Dat maakt het relatief gemakkelijk te vervoeren en te gebruiken.

Het coronavirus verspreidt zich weer een klein beetje sneller door Nederland. Het zogeheten reproductiegetal is gestegen van net onder de 1 naar net boven de 1. Het staat nu op 1,01. Afgelopen dinsdag was het 0,98. Vorige week vrijdag was het nog iets hoger dan nu. Toen stond het getal op 1,04.

Bij een reproductiegetal van 1 blijft de corona-uitbraak redelijk stabiel. Elke man of vrouw die het coronavirus oploopt, besmet gemiddeld één andere persoon, die ook gemiddeld één ander aansteekt. Hoe verder het reproductiegetal boven de 1 zit, hoe meer mensen besmet raken en hoe sneller het virus zich verspreidt. Op het hoogtepunt van de eerste golf, een jaar geleden, was het reproductiegetal 2,18. Bij een getal onder de 1 kan de uitbraak langzamerhand doven.

Het reproductiegetal wordt twee keer in de week berekend. Elke dinsdag en vrijdag komt het cijfer op het coronadashboard van de overheid te staan. Het duurt een paar weken voordat het getal kan worden uitgerekend, het cijfer van vrijdag heeft betrekking op 25 februari. Op 13 februari was het reproductiegetal 1,16, het hoogste niveau sinds begin december.

Het RIVM meldt ook twee keer in de week hoeveel mensen in Nederland corona hebben en anderen kunnen besmetten. Dat zijn er nu waarschijnlijk ongeveer 97.000. Sinds begin februari blijft dat aantal redelijk stabiel. Bij de eerste golf vorig jaar waren er waarschijnlijk ongeveer 160.000 besmettelijke mensen, net als half oktober en eind december.

Farmaceut AstraZeneca levert ook de komende weken fors minder vaccins aan Nederland dan gepland. Dat meldt het ministerie van Volksgezondheid. Het gaat tussen nu en eind april om een nieuwe tegenvaller van 450.000 doses.
Het ministerie heeft daarnaast nieuwe informatie gekregen over het tweede kwartaal. Op basis daarvan verwacht het nu in de eerste helft van het jaar in totaal 4 miljoen vaccins van AstraZeneca te krijgen. Dat is ongeveer een kwart minder dan oorspronkelijk was beloofd.

De Verenigde Staten, Australië, Japan en India bundelen hun krachten voor meer coronavaccins in Zuidoost-Azië. Op een virtuele top van de vier landen, de zogenoemde Quad, presenteerde de Amerikaanse president Biden een gezamenlijk initiatief om de productie van Covid-19-vaccins in Zuidoost-Azië „drastisch” op te schroeven.

Waarnemers zien het als een eerste stap van Bidens diplomatieke offensief tegen China. Het is de eerste keer dat de Quad, een informeel bondgenootschap dat in 2007 in het leven werd geroepen om tegenwicht te bieden aan de groeiende invloed van China en door de Amerikaanse president Trump nieuw leven werd ingeblazen, op het hoogste niveau bijeenkomt.

„Het is ook de eerste multilaterale top die ik als president mag organiseren”, zei Biden bij de opening van de videoconferentie met de premiers van Japan, India en Australië. Volgens Biden zijn de VS vastberaden om „met al onze regionale bondgenoten samen te werken om de stabiliteit te waarborgen”.

Een ander signaal van de prioriteit die Washington aan Azië geeft, is dat de Japanse premier de eerste buitenlandse leider wordt die persoonlijk wordt ontvangen door de nieuwe Amerikaanse president. Zijn bezoek aan de VS is in april.

Supermarkten en drogisterijen wachten op toestemming van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om sneltests te verkopen. Met de zogenoemde antigeentests kunnen mensen thuis zelf testen of zij het coronavirus hebben. In Duitsland liggen deze sneltests al in de supermarkt.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) controleert momenteel de veiligheid en het gebruik van de coronazelftesten, weet het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL). „Minister Hugo de Jonge verwacht dat de goedkeuring snel komt, zodat de supermarkten en drogisterijen de zelftests kunnen gaan verkopen,” vertelt een woordvoerster.

Albert Heijn laat weten de ontwikkelingen te volgen. „Als de overheid toestemming geeft voor verkoop in supermarkten, dan kijken we graag hoe we onze klanten daarmee kunnen helpen”, verklaart de woordvoerster. Ook Etos, net als Albert Heijn onderdeel van Ahold Delhaize, ziet het wel zitten om de tests te gaan verkopen. Juist drogisterijen zijn geschikt voor de laagdrempelige verkoop van dit soort tests omdat winkelpersoneel al is opgeleid om advies te geven over zelfzorgmiddelen, zo licht het bedrijf toe.

Kruidvat en Trekpleister zijn ook geïnteresseerd in het verkopen van de zelftesten. Volgens een zegsvrouw van de twee ketens, die beide onderdeel zijn van A.S. Watson, is het nog te vroeg om te kunnen zeggen wanneer ze in de schappen liggen. Ook moeten de ketens nog onderzoeken of deze tests voor een betaalbare prijs te verkopen zijn.

Meerdere vaccinatielocaties en teststraten gaan dicht vanwege het stormachtige weer. Op donderdag waren ook al meerdere plekken afgesloten. Test- en prikafspraken werden daarom afgezegd en opnieuw ingepland.

In het noorden van Noord-Holland is de vaccinatielocatie in Middenmeer vrijdag „acuut gesloten”, laat de GGD Hollands Noorden weten. Ook op zaterdag is de prikplek dicht. Dat geldt dan ook voor de vaccinatielocatie in Alkmaar. De GGD neemt contact op met de meer dan 1400 mensen die op die dag zouden worden gevaccineerd, voor een nieuwe afspraak. De teststraat in het Zeeuwse Vlissingen is zaterdag ook dicht. Mensen kunnen, net als donderdag, naar Goes om zich te laten testen.

In Zaandam is de teststraat zowel vrijdag als zaterdag dicht. Mensen die in de zorg en het onderwijs werken en zich met voorrang kunnen laten testen, kunnen uitwijken naar de testlocatie in Purmerend. Anderen kunnen naar de teststraat in Wormerveer, die vanwege de omstandigheden ook op zaterdag open is.

Tussen donderdagochtend en vrijdagochtend zijn 6068 nieuwe coronagevallen gemeld bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat is het hoogste aantal meldingen in een etmaal sinds 14 januari.

Het aantal positieve tests was de afgelopen tijd stabiel rond de 4500 per dag, maar stijgt sinds een paar dagen weer. In de afgelopen zeven dagen kreeg het RIVM 34.775 meldingen van nieuwe gevallen. Dat komt neer op 4968 per dag, het hoogste gemiddelde sinds 26 januari.

Amsterdam telde afgelopen etmaal 331 nieuwe gevallen. In Rotterdam werden 238 besmettingen vastgesteld en in Utrecht kregen 117 inwoners te horen dat ze het coronavirus hebben opgelopen. In Den Haag werden 112 positieve tests geregistreerd en in Tilburg 103. Van de veiligheidsregio’s hadden Rotterdam-Rijnmond (495), Utrecht (438) en Amsterdam-Amstelland (422) de meeste nieuwe gevallen.

Het aantal sterfgevallen daalt wel verder. In het afgelopen etmaal werd het overlijden van 27 coronapatiënten gemeld. Voor een vrijdag is dat het laagste aantal sinds 16 oktober. In de afgelopen zeven dagen werden 264 sterfgevallen genoteerd, gemiddeld bijna 38 per dag. Bij het begin van de vaccinatiecampagne in januari kwamen er gemiddeld ongeveer 100 meldingen van sterfgevallen per dag.

Sinds het begin van de uitbraak, ruim een jaar geleden, zijn 1,1 miljoen Nederlanders positief getest. Van meer dan 16.000 mensen is zeker dat ze aan het virus zijn overleden. De werkelijke aantallen besmettingen en sterfgevallen liggen hoger.

Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland verwelkomen de verruiming van het steunpakket van de overheid voor ondernemers. Het kabinet maakte eerder op vrijdag bekend dat diverse regelingen worden uitgebreid. De organisaties zeggen dat de eerste berichten positief klinken, maar waarschuwt ook dat de uitbreiding in de praktijk nooit alle kosten van ondernemers dekt.

Ook zegt VNO-NCW dat de uitbreiding wel „erg laat” komt, nu ondernemers al maanden gesloten zijn, schulden hebben en moeten interen op hun eigen vermogen. Daar moeten ook oplossingen voor komen, vinden de organisaties.

Winkeliersvereniging INretail laat weten dat het „veel beter zou zijn als regelingen zoals de tegemoetkoming voor de vaste lasten (TVL) met terugwerkende kracht tot 100 procent worden aangevuld”, aldus een woordvoerder. Nu is dat alleen voor de TONK-regeling zo, het budget voor mensen die hun noodzakelijke rekeningen door de coronacrisis niet kunnen betalen. INretail wil dat de overheid zo snel mogelijk toegekende vergoedingen op de rekening van de ondernemer stort.

Het kabinet trekt het tweede kwartaal van dit jaar in totaal 730 miljoen euro extra uit voor de uitbreiding van de steun voor ondernemers. Zo gaat de TVL-regeling omhoog van 85 procent naar 100 procent. Daar had VNO-NCW al om gevraagd. Het budget voor de TONK wordt verdubbeld.

Van het pakket is ook een deel van het geld bestemd voor de maakbedrijven, zoals de autobranche, de luchtvaart en maritieme sectoren. Deze krijgen 150 miljoen euro voor onderzoek en ontwikkeling. Dat geld moet vooral middelgrote tot kleine maakbedrijven helpen, denkt het kabinet.

Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen is stabiel. Ziekenhuizen behandelen vrijdag 1910 mensen vanwege Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Dat zijn er vijftien minder dan op donderdag en drie minder dan op woensdag.

Het aantal patiënten op de verpleegafdelingen daalde naar 1334. Dat zijn er 19 minder dan op donderdag en 73 minder dan op dinsdag. Op de intensive cares steeg het aantal patiënten juist een klein beetje, van 572 naar 576. Sinds het begin van de week is dat aantal redelijk stabiel, tussen de 550 en 600. In de maand ervoor schommelde het aantal coronapatiënten op de ic’s juist tussen de 500 en 550.

Ziekenhuizen hebben afgelopen etmaal 250 nieuwe coronapatiënten opgenomen. In de afgelopen week kwamen er gemiddeld 223 nieuwe patiënten per dag bij. Dat is het hoogste gemiddelde sinds 30 januari.

Volgens het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) stijgt de instroom licht. „Dit ligt in de lijn der verwachting van de inmiddels (vermoedelijk) dominante Britse variant.” De instantie verwacht dat het aantal opgenomen coronapatiënten geleidelijk verder stijgt.

De ziekenhuizen behandelen in totaal 14.667 opgenomen patiënten. Dit zijn zowel coronapatiënten als mensen met andere aandoeningen, en het gaat om zowel intensive cares als verpleegafdelingen. Ziekenhuizen hebben in totaal nog iets meer dan 2000 bedden over. Dat komt neer op ongeveer achttien beschikbare bedden per ziekenhuis.

Het coronavaccin van AstraZeneca kan een allergische reactie veroorzaken. Dat moet daarom op de bijsluiter komen te staan, aldus de Europese toezichthouder, het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) in Amsterdam.

In het Verenigd Koninkrijk hebben ongeveer 5 miljoen mensen het vaccin van AstraZeneca toegediend gekregen. Van hen kregen 41 mensen last van anafylaxie, de medische naam voor een allergische reactie. De veiligheidscommissie van het EMA „vindt een verband met het vaccin in zeker enkele gevallen waarschijnlijk”. Het is niet bekend hoeveel allergische reacties binnen de Europese Unie zijn gemeld.

Dat mensen allergisch kunnen reageren op vaccins, is op zich bekend. Daarom moeten mensen het eerste kwartier na de vaccinatie ook in de gaten worden gehouden door medici, die kunnen ingrijpen wanneer iemand klachten krijgt.

Het EMA doet nog onderzoek naar meldingen dat sommige mensen na vaccinatie weinig bloedplaatjes in het bloed hadden. Dit heet trombocytopenie. Het is niet duidelijk of dit door de vaccinatie komt, maar het onderzoek moet dat duidelijk maken. Bij dit onderzoek gaat het niet alleen om het vaccin AstraZeneca, maar ook om die van Moderna en Pfizer/BioNTech.

Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) roept mensen zonder medische indicatie op om woensdag te gaan stemmen. Op maandag en dinsdag zijn er ook al stembureaus open, maar dat is vooral bedoeld voor mensen die tot een risicogroep behoren. Het is dan naar verwachting minder druk, zodat er geen rijen ontstaan. „Het is aan mensen zelf om te bepalen of ze een medische indicatie hebben. Maar ze worden daarop niet gecontroleerd bij de ingang van het stemlokaal”, aldus Ollongren.

Verder noemt de minister het „heel erg vervelend” dat een aantal poststemmen van 70-plussers niet kan worden meegeteld, omdat de procedure niet goed is gevolgd. Tegelijk wijst ze erop dat het bij het overgrote deel van de briefstemmen wel goed gaat. „Het omgekeerde was veel erger geweest, namelijk geen briefstemmen, en een hele lage opkomst onder 70-plussers”, zegt de minister vrijdag na kritiek van de ouderenbond ANBO.

Ze benadrukt dat briefstemmen nieuw is, ook voor de 70-plussers. Het kabinet heeft dit mogelijk gemaakt omdat zij een risicogroep zijn voor besmetting met het coronavirus. „Bij het introduceren daarvan weet je ook: dat gaat misschien niet in alle gevallen goed. Maar mensen kunnen wel hun stem uitbrengen dankzij het briefstemmen. Dat is de afweging die we gemaakt hebben.” Ollongren, die verantwoordelijk is voor de organisatie van de verkiezingen, hoopt dat mensen zo’n fout nog hebben gecorrigeerd. Ze konden bij de gemeente nieuwe stembescheiden aanvragen.

Uit onderzoek kwam naar voren dat naar schatting bij 2 tot 3 procent van de tot nu toe ruim 400.000 uitgebrachte poststemmen bleek dat mensen niet de retourenvelop op de bus hadden gedaan, maar de blanco envelop waar geen adres opstaat. Deze stemmen worden niet meegeteld.

De minister hoopt dat veel mensen gebruikmaken van hun briefstem en dat daardoor de opkomst onder 70-plussers op peil blijft. De betrokkenen kunnen hun poststem overigens ook nog volgende week inleveren bij een afgiftepunt of gewoon fysiek gaan stemmen op een stembureau.

De 25 burgemeesters die samen het Veiligheidsberaad vormen, praten maandag met coronaminister Hugo de Jonge over het ‘toegangstesten.’ Er is een nieuwe app ontwikkeld waarmee mensen kunnen bewijzen dat ze recent zijn getest op het coronavirus en dat die test uitwees dat ze niet besmet zijn. De app zou dit weekeinde uitgeprobeerd worden op twee proeffestivals in Biddinghuizen, maar die festivals zijn wegens de slechte weersverwachting een week opgeschoven.

Volgens De Jonge kan de ‘toegangstest’ helpen bij het heropenen van de samenleving. Sommige burgemeesters willen sneller versoepelingen dan anderen. Het Veiligheidsberaad heeft de routekaart die het kabinet voor zich ziet om het beleid minder streng te maken, tegen het licht gehouden. Een aantal deelnemers aan het beraad denkt dat er in de buitenlucht sneller meer kan en mag. Er zijn ook voorstanders van regionaal maatwerk. Maandag bespreken de burgemeesters dat met De Jonge en justitieminister Ferd Grapperhaus.

Het Veiligheidsberaad vergadert maandag digitaal, omdat het maandag ook de eerste dag van de verkiezingen is. Voor sommige burgemeesters zou de reis naar de gebruikelijke vergaderplaats in Utrecht op die dag te veel tijd kosten, aldus een woordvoerster van het beraad.

Vier milieuclubs geven vanwege de coronacrisis minder gratis bomen weg dan eerder de bedoeling was. Aanvankelijk wilden Stichting Nationale Boomfeestdag, Stichting MEERGroen, Caring Farmers en Urgenda een miljoen bomen voor niets weggeven, maar dat zijn er een half miljoen geworden. Vrijdag werden de laatste 35.000 bomen elektrisch naar de plek gebracht waar ze kunnen worden opgehaald.

Het grootste deel van het plantgoed kwam via de campagne MeerBomenNu terecht bij boeren die willen verduurzamen en bij mensen die een voedselbos, een bos voor duurzame voedselproductie, willen aanleggen op hun land. De organisaties maken gebruik van overtollig plantgoed dat normaal wordt weggehaald en versnipperd door natuurbeheerders. Met de campagne willen ze aantonen dat vergroenen „sneller en goedkoper kan dan wordt verondersteld”.

De actie wordt volgend jaar herhaald. Een woordvoerder van de organisaties rekent erop dat er dan met de campagne wel het doel van een miljoen gratis bomen wordt gehaald.

Winkelbranchevereniging INretail gaat in beroep tegen de uitspraak van de rechtbank in Den Haag. Die bepaalde in een door de winkeliers aangespannen kort geding dat de coronamaatregelen waardoor niet-essentiële winkels alleen onder voorwaarden open mogen rechtmatig zijn. „We zien kansen en mogelijkheden en vinden dat een betere belangenafweging moet worden gemaakt, want winkels kunnen veilig open”, licht INretail de stap toe.

In tegenstelling tot andere jaren melden bij deze Tweede Kamerverkiezingen niet alle gemeenten tussentijds de opkomstcijfers. Vanwege het coronavirus zijn de verkiezingen dit jaar verspreid over drie dagen. Naast de ‘reguliere’ verkiezingsdag (woensdag) is er ook de mogelijkheid om maandag en dinsdag te stemmen. Die mogelijkheid is speciaal gecreëerd voor kwetsbaren en risicogroepen. Daarnaast heeft een deel van de 70-plussers dit keer per brief gestemd.

Maastricht is een van de gemeenten die geen opkomstcijfer publiceert. Volgens een woordvoerster van de gemeente geeft dat een „fout beeld, zeker wanneer deze cijfers vergeleken worden met die van vier jaar geleden. Dat komt omdat er ook mensen per brief stemmen en omdat het stemmen over drie dagen is uitgesmeerd.”

Ook de gemeente Enschede geeft geen opkomstcijfers. „Door het drie dagen stemmen is dat niet te doen”, aldus een zegsvrouw. Maar er zijn ook gemeenten die het wel blijven doen zoals Rotterdam en Utrecht. De tussentijdse opkomstcijfers worden gepubliceerd op de website. Dat geldt ook voor Amersfoort. De gemeente maakt maandag en dinsdag om 19.00 uur bekend hoeveel mensen tot dan toe in Amersfoort hun stem hebben uitgebracht. Woensdag maakt de gemeente op drie momenten het opkomstpercentage bekend.

Ondanks corona wordt wel een goede opkomst verwacht. De verwachting is dat bijna evenveel Nederlanders gaan stemmen als vier jaar geleden. Van de ondervraagden in een peiling van I&O Research begin maart gaf 79 procent van de ondervraagden aan ‘zeker’ naar de stembus te gaan, 13 procent wil ‘waarschijnlijk’ gaan stemmen.

Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2017 bracht bijna 82 procent van de kiesgerechtigden een stem uit, zo blijkt uit cijfers van de Kiesraad. Het was daarmee de hoogste opkomst sinds 1986.

De Duitse gezondheidsautoriteiten hebben Mallorca, Ibiza, Menorca en enkele andere delen van Spanje en Portugal geschrapt van de lijst van risicogebieden. Daarmee vervalt vanaf zondag de plicht in quarantaine te gaan bij terugkeer naar de Bondsrepubliek en ook een coronatest is niet meer nodig. Mallorca is het meest geliefde vakantie-eiland voor de Duitsers en ook op Ibiza loopt het doorgaans ook storm wat Duitse bezoekers betreft.

De Duitse versie van het RIVM heeft ook het midden en noorden van Portugal van de risicolijst gehaald, maar niet de toeristische kust van Algarve, Lissabon en het eiland Madeira. Wie bijvoorbeeld uit Lissabon naar Duitsland reist moet nog steeds tien dagen in quarantaine en vijf als de reiziger een negatieve coronatest kan overleggen.

Over twee weken beginnen in Duitsland paasvakanties. Binnenlandse uitstapjes en reizen worden nog steeds belemmerd door allerlei coronamaatregelen zoals de sluiting van de horeca. Of de Duitsers ook in eigen land op vakantie kunnen rond de paasdagen wordt pas 22 maart duidelijk als bondskanselier Merkel en de deelstaatpremiers het weer over de coronamaatregelen gaan hebben.

AstraZeneca is nog „ver verwijderd” van de beloofde leveringen van zijn coronavaccin aan de Europese Unie en doet nog niet genoeg zijn best om dat te veranderen. De Europese Commissie houdt alle mogelijkheden open om de beloofde vaccins toch te bemachtigen, zegt zij. Maar „we werken samen met de bedrijven, dat is de beste oplossing om te krijgen wat we willen”.

Slecht nieuws over de aanvoer van AstraZeneca-vaccins stapelt zich opnieuw op. Ook in het tweede kwartaal vallen de leveringen aan de EU tegen, zou het bedrijf hebben gewaarschuwd. Onder meer EU-land Denemarken zegt slechts de helft van de verwachte doses te krijgen. De vaccins worden in principe eerlijk over de lidstaten verdeeld.

De Europese Commissie en het Brits-Zweedse bedrijf ruziën al langer over de leveringen, die het bedrijf in de eerste drie maanden ook al fors terugschroefde. AstraZeneca dreigt de afgesproken lagere hoeveelheid echter ook niet te halen.

„Ik zie wel inspanningen, maar geen uiterste inspanningen”, zegt Eurocommissaris Thierry Breton, die zich inzet om de productiecapaciteit van coronavaccins in de EU omhoog te krijgen, over AstraZeneca. „Dat is niet genoeg om aan de verplichtingen voor het eerste kwartaal te voldoen.”

Steeds meer Nederlanders durven weer aan een vliegvakantie te denken in de zomervakantie. Het aantal gekochte vliegtickets voor die periode is flink gestegen de afgelopen twee weken. Dat constateert onlineticketverkoper Vliegtickets.nl. Op 8 maart, de dag waarop de meest recente coronapersconferentie werd gehouden, werden de meeste tickets geboekt op één dag sinds het begin van het jaar.

De populairste bestemmingen zijn tot nu toe Spanje, waaronder het eiland Ibiza, en Portugal. „De stijgende lijn in het aantal boekingen voor de zomervakantie is duidelijk te zien en we verwachten dat die de komende periode door zal zetten,” aldus een woordvoerder van Vliegtickets.nl.

Ondertussen staat er voor ruim 600 miljoen euro aan reisvouchers open waarvan het merendeel vóór de zomer vervalt, aldus reiskoepel ANVR en Stichting Garantiefonds Reisgelden (SGR). Het is op 16 maart precies een jaar geleden dat de overheid reisrestricties afkondigde en mensen daardoor reisvouchers kregen voor hun geannuleerde vakanties. Deze tegoedbonnen moeten na een jaar worden terugbetaald of ingezet worden voor een nieuwe vakantie.

Bij voucherplatform Checkkie.nl verloopt ruim 70 procent van de geregistreerde vouchers voor juni. Dat komt neer op bijna 440 miljoen euro aan vouchers.

De agent die woensdagavond in Groningen meerdere keren in zijn hoofd en hals is gestoken, is buiten levensgevaar. Dat meldt een woordvoerder van de politie. Het onderzoek naar de twee vermoedelijke daders is nog steeds volop gaande.

Inmiddels zijn er bij de politie ruim vijftig tips binnengekomen, nadat donderdagavond de beelden werden gedeeld van de mannen die ervan worden verdacht betrokken te zijn geweest bij het aanvallen en verwonden van twee agenten.

Het incident gebeurde woensdagavond na 22.00 uur. De agenten wilden twee jonge mannen controleren in verband met de avondklok. Na het aanspreken van het tweetal werden de agenten vrijwel direct aangevallen. Een verdachte stak één agent meerdere keren met een scherp voorwerp. De andere agent raakte lichtgewond en heeft intussen het ziekenhuis verlaten.

De verdachten gingen er na het incident lopend vandoor en lieten twee fietsen en een bruine Adidas-pet achter. Volgens de politie gaat het om twee witte jongens, van wie er één Engels sprak. Ze waren donker gekleed, één had een opgerolde muts. De andere heeft krullend haar en had een rugzak bij zich. Het tweetal raakte mogelijk zelf ook gewond bij het incident, omdat de agenten bij de confrontatie geweld gebruikten om zich te verdedigen.

Het kabinet breidt twee bestaande steunmaatregelen uit voor ondernemers: de tegemoetkoming voor de vaste lasten (TVL) gaat omhoog van 85 procent naar 100 procent. Het budget voor de TONK wordt verdubbeld.

Dit is de steunmaatregel voor mensen die hun noodzakelijke rekeningen niet kunnen betalen, omdat hun inkomen door de coronacrisis is gedaald. In totaal gaat er 730 miljoen euro extra naar de nieuwe uitbreiding van het pakket in het tweede kwartaal.

Daarvan gaat 150 miljoen euro naar onderzoek en ontwikkeling in de autobranche, luchtvaart en maritieme sectoren. Dit geld komt vooral ten goede aan middelgrote en kleine maakbedrijven, denkt het kabinet.

Lees ook

Geld genoeg, lijkt het: nog meer coronasteun

De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz heeft felle kritiek geuit op de verdeling van vaccins binnen de Europese Unie. De doses worden niet zoals afgesproken op basis van inwonersaantal verdeeld over de lidstaten, zei de regeringsleider. Hij eist volgens Oostenrijkse media „volledige transparantie” en een eerlijke verdeling.

De bondskanselier stelt dat duidelijk is dat sommige lidstaten meer vaccins krijgen dan waar ze recht op hebben en anderen te weinig. Hij noemt het voorbeeld van Malta, dat veel beter bedeeld lijkt te zijn dan Bulgarije. Oostenrijk ontving volgens Kurz ongeveer 1,2 miljoen doses en behoort daarmee tot het Europese middenveld.

„Als deze trend zich doorzet, ontstaat enorme ongelijkheid”, waarschuwde de conservatieve politicus volgens de krant Kurier. Kurz treedt naar buiten met zijn kritiek na overleg met andere Europese landen. Hij zegt dat sommige regeringsleiders verrast reageerden toen hij contact opnam over de vaccinverdeling.

Lees ook

Vaccindeal Oostenrijk en Denemarken met Israël

Eén op de drie verpleeghuismedewerkers die voor bewoners met corona zorgen, heeft last van burn-outklachten. Dit aantal is gedurende de coronapandemie flink toegenomen.

Dat komt naar voren uit een onderzoek van het Universitair Netwerk Ouderenzorg van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en het Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Zij houden een enquête over de gezondheid en het welzijn van verpleeghuismedewerkers tijdens de coronapandemie. Het onderzoek heeft drie meetmomenten en wordt ingevuld door circa 1700 medewerkers van tien grote organisaties met meerdere locaties in het hele land.

Eind vorig jaar bleek uit de eerste resultaten van het onderzoek dat een groot aantal medewerkers in een verpleeghuis depressieve klachten (19 procent) of burn-outklachten (22 procent) heeft. De uitkomsten van het tweede meetmoment, dat plaatsvond tussen oktober en december 2020, laten zien dat de psychische klachten onder de verpleeghuismedewerkers stijgen. Een toenemend aantal van de medewerkers die voor besmette bewoners zorgen, kampt met een burn-out (31 procent) en depressieve klachten (27 procent). Bij medewerkers zonder direct contact met besmette bewoners liggen deze percentages lager (burn-out 22 procent en depressieve klachten 21 procent).

„Energievreters zoals een hoge werkdruk, aangrijpende emotionele situaties en het moeten nemen van moeilijke beslissingen geven extra belasting en werkstress’, zegt hoofdonderzoeker Sarah Janus van het UMCG. „Deze kunnen uiteindelijk resulteren in mentale gezondheidsproblemen.”

De derde ronde van het onderzoek is inmiddels begonnen en loopt tot begin april. De onderzoekers verwachten dat ze de resultaten hiervan in mei kunnen rapporteren.

Lees ook

Zorgen met hoofd en hart

Het openbaar vervoer van na de coronacrisis moet bijdragen aan het beter spreiden van reizigers, betalingen via de bankpas of telefoon accepteren en groener worden. Dat is een greep uit de toekomstplannen die branchevereniging OV-NL vrijdag presenteerde. De ideeën moeten het huidige kabinet ervan overtuigen de financiële steun aan het openbaar vervoer te verlengen. Op langere termijn vraagt de vervoerssector ook extra investeringen aan het nieuwe kabinet. Als die steun uitblijft zijn „draconische” maatregelen onvermijdelijk, waarschuwt Pedro Peters, voorzitter van OV-NL.

De beschikbaarheidsvergoeding, waardoor bedrijven in het openbaar vervoer 93 procent van hun kosten vergoed krijgen, moet tot en met volgend jaar worden verlengd, vindt OV-NL. Die regeling is nu toegezegd tot en met het derde kwartaal van dit jaar. Ook vraagt het ov 3 miljard euro extra per jaar om achterstanden in onderhoud in te lopen en moet de btw op openbaar vervoer de komende tijd worden teruggebracht van 9 procent naar nul. Op langere termijn verlangt de belangenbehartiger van het ov een btw van 6 procent.

Als het kabinet de beschikbaarheidsvergoeding niet verlengt, dan is het openbaar vervoer volgens Peters genoodzaakt om 30 tot 40 procent kleiner te worden. Bovendien zullen de tarieven dan omhoog moeten en wordt er bezuinigd op de sociale veiligheid op stations. Met extra staatssteun moet de overheid „voorkomen dat het ov op slot gaat terwijl Nederland van het slot gaat”, zegt Peeters.

Vorige maand maakte de NS bekend dat het bedrijf tot 2025 een verlies van ruim 2,6 miljard zal lijden vanwege de coronacrisis. Het spoorwegbedrijf vervoert sinds de pandemie minder mensen dan normaal en verwacht dat het aantal reizigers pas vanaf 2025 zal aantrekken. Jaarcijfers van streek- en stadsvervoersbedrijven worden om concurrentieredenen niet geopenbaard.

De Italiaanse regering heeft bijna heel het land tijdens de paasdagen van 3 tot 5 april in een lockdown geplaatst. Zo blijven dan winkels die niet essentieel zouden zijn net als de horeca dicht. Maar vanaf maandag worden er ook in tal van regio’s weer meer beperkingen opgelegd dan die nu gelden.

Volgens premier Mario Draghi en de meeste regioleiders verspreidt het coronavirus zich weer gevaarlijk snel. De leiders van de regio’s kunnen zelf maatregelen nemen als ze denken dat die in de hele regio of plaatselijk nodig zouden zijn, aldus het persbureau ANSA.

In het land van 60 miljoen inwoners liggen momenteel circa 2860 mensen in kritieke toestand in ziekenhuizen als gevolg van een coronabesmetting. Die is bij ongeveer één op de twintig Italianen vastgesteld en het land wijt meer dan 100.000 sterfgevallen aan Covid-19.

Minister van Volksgezondheid Roberto Speranza zei dat de ‘witte zones’ in het land waar de verspreiding van het virus gering zou zijn, gespaard blijven voor de strenge lockdown. Maar alleen Sardinië is momenteel als een witte zone bestempeld.

Ook Bulgarije schort het gebruik van het AstraZeneca-vaccin op. Daarmee volgt de EU-lidstaat het besluit van een aantal andere landen die het middel tijdelijk op de plank laten liggen. Dat heeft te maken met meldingen over bloedproppen bij gevaccineerden.

Bulgarije zegt het vaccin weer in gebruik te nemen als het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) met een schriftelijke verklaring komt waarin alle twijfels over de veiligheid van het middel worden weggenomen.

Denemarken maakte donderdag bekend uit voorzorg te stoppen met het toedienen van het vaccin. Enkele andere landen volgden dit voorbeeld, ondanks dat het EMA zei dat er geen aanwijzingen zijn dat het vaccin bloedproppen veroorzaakt.

AstraZeneca laat zelf ook weten dat uit de testresultaten geen verhoogd risico op trombose en longembolieën is gebleken. Het aantal gevallen was relatief juist lager dan bij de gehele bevolking verwacht mocht worden.

De uitrol van het AstraZeneca-vaccin verloopt in Europa niet vlekkeloos. Het farmaceutische bedrijf zal dit kwartaal naar verwachting ongeveer 30 miljoen doses van haar vaccin leveren aan de Europese Unie, meldt persbureau Reuters op basis van een document over de leveringsprognoses. Dat is een kwart minder dan wat vorige maand was beloofd en slechts een derde van het aantal doses dat contractueel is vastgesteld.

Kappers hebben het druk sinds 3 maart. Dat merkt ook ING in de pinomzet. Vorige week mochten kappers na een aantal maanden weer gaan knippen nadat de coronamaatregelen werden versoepeld. De pinomzet in de sector persoonlijke verzorging schoot daardoor omhoog van 75 procent onder normaal, naar 50 procent erboven.

ING merkt verder op dat zowel bestellen en afhalen als winkelen op afspraak een positief effect lijken te hebben op de pinomzetten in de winkelstraat. Zo hebben onder meer sport- en speelgoedwinkels vanaf 10 februari gemiddeld zo’n 40 procent van de normale pinomzet teruggewonnen. Sinds die datum kunnen consumenten bestellingen plaatsen bij winkels en ze daar ook afhalen. De stijging is het sterkst sinds winkelen op afspraak mogelijk is. Dat was vanaf 3 maart.

De waarde van pinbetalingen en geldopnames is sinds de versoepelde coronamaatregelen van 10 februari gestegen van 31 procent onder normaal naar 17 procent onder normaal. De waarde van betalingen via iDeal is volgens ING wat gezakt doordat meer winkels de deuren openen. Toch wordt er nog steeds 57 procent meer via internet gekocht dan normaal.

De politie heeft een 35-jarige man uit Zwolle aangehouden voor het aanvallen en mishandelen van politieagenten tijdens de demonstratie op het Museumplein op 24 januari. Hij zou samen met een harde kern van voetbalsupporters de agenten hebben aangevallen en de wapenstok van een agent hebben gestolen.

De verdachte zit momenteel vast en wordt verhoord. Bij de aanval werd ook één agent knock-out geslagen, hij moest in het ziekenhuis behandeld worden. Naar de persoon die daarvan verdacht wordt, doet de politie nog verder onderzoek.

Op het Museumplein kwam het op 24 januari net als een week eerder weer tot een confrontatie tussen de politie en relschoppers. De Mobiele Eenheid greep in toen zich op het plein zo’n 1500 mensen hadden verzameld, die tegen de regels in kwamen demonstreren tegen de coronaregels. Toen de betogers geen gehoor gaven aan de oproep weg te gaan, zette de politie de Mobiele Eenheid, waterkanonnen en de politie te paard in om het plein schoon te vegen. In totaal werden 190 personen aangehouden. De meesten werden snel heengezonden en kregen een boete.

Justitieminister Ferd Grapperhaus gaat contact zoeken met de familie en de collega van de agent die woensdagavond in Groningen is neergestoken. Wat er is gebeurd is „vreselijk”, zegt Grapperhaus. De agent werd meerdere keren in zijn hoofd en hals gestoken en ligt met levensgevaarlijke verwondingen in het ziekenhuis.

De bewindsman heeft al contact met de Groningse burgemeester. De familie en de collega-agent wilde hij even van de schrik laten bekomen, maar ook met hen wil hij graag in gesprek.

De agenten wilden twee jonge mannen woensdagavond controleren in verband met de avondklok. Nadat ze het tweetal hadden aangesproken, zijn de agenten vrijwel direct aangevallen. Een verdachte stak één agent meerdere keren met een scherp voorwerp. De andere agent raakte lichtgewond en heeft intussen het ziekenhuis verlaten.

Basisschoolkinderen die mee willen doen aan de Avond4daagse, moeten daarvoor dit voorjaar opnieuw een app van de Koninklijke Wandel Bond Nederland (KWBN) gebruiken. Een traditionele Avond4daagse waarbij scholen allemaal tegelijk op pad gaan, zit er dit jaar voor de tweede keer niet in wegens de coronamaatregelen, aldus de KWBN.

De app is na inschrijving te gebruiken tussen 29 maart en 30 juni. Deelnemers kiezen zelf een afstand uit en een start- en finishpunt. De app zorgt voor vier routes, met aanmoedigingen en tips voor onderweg. Het is niet nodig om vier dagen achter elkaar te lopen, maar het evenement moet wel binnen twee weken zijn voltooid om een medaille te krijgen. Liefhebbers kunnen ook meer dan een keer een Avond4daagse lopen.

De KWBN zette de app vorig jaar voor het eerst in. Toen deden bijna 60.000 kinderen mee, maar die moesten toen in de zomervakantie wandelen. Gewoonlijk doen aan de Avond4Daagse zo’n 500.000 basisschoolkinderen mee. De traditie bestaat al sinds 1940. Wie dit jaar wil meelopen kan zich inschrijven op www.avondvierdaagse.nl of bij de lokale organisatie van de Avond4daagse.

Niet-essentiële winkels blijven voorlopig gebonden aan de lockdownmaatregelen en mogen niet weer volledig open. De rechtbank in Den Haag heeft dat bepaald in een kort geding dat winkeliersvereniging INretail had aangespannen tegen de Nederlandse staat. Er is volgens de rechter geen bewijs dat de Staat „onjuiste afwegingen of beleidskeuzes heeft gemaakt”.

INretail had aangevoerd dat de sluiting van de winkels onrechtmatig is en dat de Staat niet voldoende had gekeken naar economische en sociale gevolgen van winkelsluitingen. Ook is de gezondheidsschade die winkeliers door onder meer stress oplopen niet meegewogen, meende de branchevereniging, die verder vindt dat het nut van de maatregelen niet is aangetoond.

De rechter vindt dat de sluiting van winkels een maatregel is die de overheid kan nemen. Ook verwijst de rechtbank naar het advies van het OMT dat er geen ruimte is voor versoepeling, maar dat de Staat vanwege grote maatschappelijke roep om perspectief toch enkele versoepelingen toestond. Daarbij was het een gerechtvaardigde keuze om het onderwijs en jongeren als eerste van soepeler regels gebruik te laten maken.

INretail noemt die uitspraak een enorme teleurstelling. „Wij blijven van mening dat de Staat alle belangen die spelen onvoldoende heeft af- en meegewogen toen hij besloot tot winkelsluiting over te gaan.” De branchevereniging beraadt zich op eventuele vervolgstappen.

Het uitstel van de twee proeffestivals in Biddinghuizen betekent ook het uitstel van de test van een nieuwe coronatestapp. Die app, CoronaCheck, is gemaakt zodat mensen kunnen bewijzen dat ze onlangs zijn getest op het coronavirus en dat die test geen besmetting aan het licht bracht. Zo’n app kan helpen bij het heropenen van de samenleving.

Het ministerie van Volksgezondheid wilde de nieuwe app zaterdag en zondag testen op twee festivals. Vanwege zware windstoten, regen en kou zijn de festivals verplaatst naar zaterdag 20 en zondag 21 maart. Dat wordt de nieuwe vuurdoop voor de app.

CoronaCheck is de tweede corona-app die de overheid heeft laten bouwen. Eerder werd de CoronaMelder gelanceerd, die mensen waarschuwt als ze lang dicht in de buurt zijn geweest bij iemand die later positief testte op het coronavirus. Die app is meer dan 4,5 miljoen keer geïnstalleerd.

Bloedbank Sanquin onderzoekt of er in Urk groepsimmuniteit heerst. Dat meldde De Stentor donderdag. Enkele maanden geleden waren er in Urk veel besmettingen. Nu zijn die er nauwelijks. Sanquin gaat nu kijken of bloeddonors uit Urk en de directe omgeving antistoffen tegen het coronavirus hebben. Het onderzoek is vorige week gestart en duurt naar verwachting nog enkele dagen.

De Back To Live-proeffestivals die dit weekend in Biddinghuizen zouden plaatsvinden, worden vanwege het verwachte slechte weer met een week uitgesteld. Dat heeft Fieldlab Evenementen in overleg met de organisatoren besloten. Regen en windstoten zorgen eventueel voor een te lage opkomst, wat de resultaten van het onderzoek niet representatief maakt.

„De combinatie van zware windstoten, regenval en lage temperatuur en de zorgen geuit door onze bezoekers, maken dat Fieldlab Evenementen verwacht dat de opkomst lager en het verblijf korter zal zijn”, aldus de organisatie. „Dit betekent dat de resultaten van het onderzoek niet representatief zullen zijn en de beleving van de bezoekers verre van prettig.”

De uitstoot van broeikasgassen is vorig jaar door de coronacrisis flink gedaald. Daardoor komt die dicht bij de Urgenda-doelstelling van een vermindering van de uitstoot met een kwart ten opzichte van 1990, melden het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Emissieregistratie van het RIVM op basis van een eerste raming. Vooral de elektriciteitssector stootte flink minder uit.

Lees ook

CBS: uitstootdoelstelling bijna gehaald door coronacrisis

Huishoudens zijn in coronajaar 2020 flink aan het beleggen geslagen. Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) staken ze per saldo 3,8 miljard euro in Nederlandse beleggingsfondsen, goed voor de hoogste netto-inleg van het afgelopen decennium. Vooral tijdens de lockdowns in het tweede en vierde kwartaal werd er veel belegd.

Volgens de toezichthouder vond een deel van de coronabesparingen van huishoudens zo haar weg naar beleggingsfondsen. In het tweede en vierde kwartaal was niet alleen sprake van grote virusgolven. Dit zijn ook de kwartalen waarin mensen doorgaans hun vakantiegeld en eindejaarsuitkering krijgen. Door de flinke inleg hebben huishoudens in totaal meer dan 47 miljard euro in Nederlandse beleggingsfondsen zitten.

Het was vorig jaar ook geen slecht beursjaar, waardoor beleggen best aantrekkelijk kon zijn. De corona-uitbraak zorgde in februari en maart wel voor een fikse koersval. Maar dankzij de enorme steunpakketten van centrale banken en overheden en de komst van de eerste coronavaccins maakte de bekende AEX-index daarna weer een stevig herstel door. Mede daardoor groeide het totale belegde vermogen van Nederlandse beleggingsfondsen per eind 2020 voor het eerst tot meer dan 1 biljoen euro.

Eerder constateerde DNB al dat er vorig jaar veel meer werd gespaard dan andere jaren. Omdat het nog amper mogelijk was om bijvoorbeeld uit te gaan of verre reizen te maken, daalden de uitgaven. Huishoudens zetten daardoor bijna 42 miljard euro op hun betaal- of spaarrekening, wat neerkomt op een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder.

DNB noemde de toename van de spaar- en betaaltegoeden „exceptioneel”. Niet alleen het beperkte aantal mogelijkheden om geld te laten rollen speelde daarbij mee. De inkomens van veel huishoudens bleven dankzij steunmaatregelen van de overheid op peil in crisistijd. Tegelijkertijd wilden meer Nederlanders genoeg geld achter de hand houden voor het geval dat de recessie hun eigen financiën toch zou schaden.

Thailand heeft het gebruik van het coronavaccin van AstraZeneca opgeschort vanwege zorgen over mogelijke bijwerkingen. Daardoor ging ook de geplande inenting van premier Prayut Chan-O-Cha niet door. De oud-generaal zou zich voor de camera laten vaccineren, maar dat persmoment werd op het laatste moment afgeblazen.

Thailand kondigde vervolgens als eerste land buiten Europa aan dat het tijdelijk stopt met het gebruik van het AstraZeneca-vaccin. Het land ontving daar vorige week ruim 117.000 doses van en gebruikt ook een vaccin uit China. „Het inenten van Thai moet veilig verlopen. We hoeven ons niet te haasten”, legde een gezondheidsfunctionaris uit op een persconferentie.

In Europa stopten donderdag uit voorzorg meerdere landen met het gebruik van het middel, waaronder Denemarken en Noorwegen. Dat gebeurde nadat melding was gemaakt van bloedproppen bij gevaccineerde mensen. Die ontwikkeling wordt ook in andere delen van de wereld gevolgd. Meerdere landen, waaronder Canada, Australië en Zuid-Korea, zeggen geen noodzaak te zien om te stoppen met het gebruik van het coronavaccin.

De Europese toezichthouder EMA zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat de bloedproppen worden veroorzaakt door het coronavaccin. Ook is het aantal gevallen dat voorkomt onder gevaccineerde mensen niet hoger dan onder de gehele bevolking. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid verklaarde dat Nederland doorgaat met vaccineren.

Curaçao en Bonaire hebben de afgelopen week te maken gehad met een forse stijging van het aantal coronabesmettingen. Donderdag waren er op Curaçao 205 actieve besmettingen, tegenover 70 een week eerder. Op Bonaire waren het er donderdag 164 ten opzichte van 55 een week eerder.

Curaçao voerde als gevolg hiervan afgelopen maandag een verlenging van de avondklok in; de klok geldt nu vanaf 22 uur in plaats van middernacht. Bonaire scherpte een week geleden de coronamaatregelen aan, onder meer door het sluiten van niet-noodzakelijke winkels. Gezaghebber Edison Rijna zei donderdag dat, ondanks de aanhoudende stijging van het aantal coronabesmettingen, er geen nieuwe maatregelen worden genomen. Wel wordt er meer aandacht besteed aan communicatie naar de bevolking en aan geestelijke gezondheidszorg.

Opvallend is dat op Sint Maarten het aantal besmettingen al geruime tijd laag is. Deze week lag het grotendeels tussen de 15 en 20 actieve besmettingen. Op Aruba is een lichte stijging te zien van het aantal besmettingen, die zaten donderdag op 221 actieve besmettingen. De stijging op de Antilliaanse eilanden wordt vooral gelinkt aan de Britse variant die op de eilanden aanwezig is. Op de eilanden is sinds eind vorige maand een vaccinatietraject ingezet. Deze week vond de tweede levering van vaccins plaats.

Het aantal nieuwe besmettingen met het coronavirus dat in de afgelopen 24 uur in Duitsland is vastgesteld, is iets afgenomen ten opzichte van een dag eerder. Het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse evenknie van het RIVM, meldde vrijdagochtend 12.834 nieuwe gevallen.

Donderdag meldde het RKI ruim 14.000 nieuwe besmettingen. Een dag eerder waren het er ruim 9000.

Met de nieuwe gevallen erbij zijn er in Duitsland sinds het begin van de coronapandemie 2.545.781 gevallen van Covid-19 ontdekt. In ruim 73.000 van die gevallen, had de ziekte een dodelijke afloop. In het afgelopen etmaal overleden er nog eens 252 personen in Duitsland aan de gevolgen van corona.

70-plussers kunnen vrijdag hun stem voor de Tweede Kamerverkiezingen nog op de brievenbus doen. Vanwege het coronavirus mogen mensen in deze leeftijdscategorie dit keer schriftelijk hun stem uitbrengen.

Vanaf de eerste week van maart konden ze de stem op de post doen naar de gemeente waar ze wonen. Als het op vrijdag nog niet is gelukt, dan kunnen de 70-plussers nog wel tot en met 17 maart naar aangewezen punten in hun gemeente om de briefstem zelf direct af te geven.

In totaal 2,4 miljoen 70-plussers kunnen per brief stemmen. Demissionair minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) liet woensdag weten dat van 400.000 briefstemmen die sinds deze week door PostNL zijn ontvangen 2,5 procent ongeldig is. Het gaat om briefstemmen die in de verkeerde envelop zitten. Men krijgt er namelijk twee: een envelop voor het stembiljet, waarop ‘Deze envelop is alleen voor het briefstembiljet’ staat, en een retourenvelop. Op de retourenvelop staat het adres en antwoordnummer. De dichtgeplakte envelop met daarin het stembiljet gaat samen met de ondertekende stempas in de retourenvelop. Door het stembiljet in een aparte, gesloten envelop te stoppen en bij de stempas weg te houden, blijft het geheim wat de kiezer heeft gestemd.

Volgens een peiling van het ministerie willen ongeveer 800.000 70-plussers stemmen via de post. Dat zou betekenen dat er mogelijk 20.000 stemmen verloren gaan komende verkiezingen, bij een percentage van 2,5 procent aan ongeldige stemmen.

De rechter in Den Haag komt uiterlijk vrijdagochtend om 10.00 uur met een uitspraak in het kort geding van winkeliersvereniging INretail tegen de Staat, om heropening van winkels af te dwingen. Om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan zijn niet-essentiële winkels sinds half december dicht. Volgens INretail kunnen winkels wel veilig open, met inachtneming van de geldende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Het kort geding was maandag. De advocaten van INretail zeiden dat er „ongekende schade” wordt aangericht bij winkeliers door de winkels te sluiten en dat het goed mogelijk is om veilig te heropenen. Daarbij wordt onder meer verwezen naar België, waar de winkels wel open zijn en de besmettingscijfers zijn gedaald.

Een juriste van de Nederlandse staat verklaarde dat de sluiting nog steeds nodig is om drukte in de winkelstraten en dus de kans op meer besmettingen te voorkomen. „Als de winkels weer zouden openen, gaan mensen vaker als een dagje uit winkelen, met meer drukte in de winkelstraten en meer reisbewegingen, met dus meer contactmomenten en grotere kans op besmettingen.”

Washington heeft de Europese Unie geïnformeerd dat ze voorlopig geen in de Verenigde Staten geproduceerde coronavaccins van farmaceut AstraZeneca moet verwachten. Dat melden bronnen binnen de EU donderdag aan persbureau Reuters. „De VS hebben gezegd dat er op dit moment geen enkel scenario is waarin ze vaccins van AstraZeneca naar de EU zullen versturen”, aldus een vertegenwoordiger die betrokken is bij de gesprekken tussen de lidstaten en de VS.

Afgelopen weekend werd bekend dat de EU wil kunnen beschikken over in de VS geproduceerde vaccins van AstraZeneca. Ze zou de Amerikaanse regering willen vragen om de export van miljoenen doses goed te keuren, schreef de Britse zakenkrant Financial Times op basis van bronnen binnen de unie.

Met de Amerikaanse vaccins wil de Europese Commissie zorgen dat de door AstraZeneca beloofde hoeveelheden vaccins geleverd kunnen worden. De Brits-Zweedse farmaceut kon door productieproblemen herhaaldelijk niet aan zijn eigen beloftes voldoen. Reuters meldt vrijdag op basis van een document dat het persbureau heeft ingezien, dat de leveringsverwachtingen voor het eerste kwartaal van 2021 opnieuw naar beneden zijn bijgesteld. AstraZeneca verwacht dit kwartaal maximaal 30 miljoen vaccins aan de EU te leveren, een kwart minder dan vorige maand was beloofd.

De VS gaven eerder al aan dat alle in dat land geproduceerde vaccins in eerste instantie moeten worden gebruikt voor vaccinatie van Amerikanen, maar doordat inenting met een bestelling van 300 miljoen doses van het vaccin nog niet was goedgekeurd door Amerikaanse toezichthouders, leek het Europese verzoek toch even kans te maken. Volgens de VS kan het vaccin echter niet aan andere landen verkocht worden, zolang het in eigen land nog niet is goedgekeurd. Het vaccin nu alsnog exporteren zou onder meer voor problemen met de aansprakelijkheid kunnen zorgen.

Steeds meer Europese landen schorten het gebruik van het AstraZeneca-vaccin inmiddels op vanwege de zorgen over mogelijke bijwerkingen. Het gaat onder meer om Denemarken, Noorwegen en IJsland. Italië zegt een specifieke partij AstraZeneca-vaccins niet te gebruiken. De landen reageren op meldingen over bloedstolsels bij mensen die waren ingeënt. Oostenrijk, Luxemburg en de Baltische staten legden het gebruik van het middel om die reden eerder al aan banden. Zij stopten uit voorzorg de inentingen met een partij van 1 miljoen vaccins van AstraZeneca na het overlijden van een gevaccineerde vrouw in Oostenrijk. Nederland gaat vooralsnog wel door met het vaccineren met het middel.

Alle volwassen inwoners van de Verenigde Staten moeten uiterlijk 1 mei in aanmerking komen voor een vaccinatie tegen het coronavirus. De Amerikaanse president Joe Biden heeft in de nacht van donderdag op vrijdag alle staten daartoe opgedragen. Op dit moment wordt nog voorrang gegeven aan bepaalde risicogroepen, maar het kabinet van Biden heeft er vertrouwen in dat er in mei genoeg vaccins zijn voor alle Amerikanen.

Het was Bidens eerste tv-toespraak op primetime sinds zijn aantreden. In zijn toespraak sprak de president het volk toe over de uitbraak van het coronavirus een jaar geleden en de gevolgen daarvan. Hij sprak zich onder meer uit tegen „racistische aanvallen op Aziatische Amerikanen” sinds het begin van de coronauitbraak. „Het is fout, het is on-Amerikaans en het moet stoppen”, zei hij. Ook bekritiseerde hij de aanpak van zijn voorganger Donald Trump. „Het virus werd dagen, weken en toen maanden ontkend, wat tot meer sterfgevallen, besmettingen, stress en eenzaamheid leidde”, aldus de president.

Volgens de president moet het door vaccinaties en het opvolgen van de coronamaatregelen onder meer mogelijk worden om op 4 juli, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, met een klein aantal vrienden, familie en buurtgenoten samen te komen. Terugkeer naar het normale leven zou tegen die tijd een stuk dichterbij moeten zijn.

In zijn toespraak kondigde Biden ook aan dat nog eens 4000 troepen worden ingezet om te helpen met vaccineren. In totaal gaat het nu om 6000 militairen. Daarnaast wordt een website gelanceerd waarop Amerikanen kunnen opzoeken waar zich in hun omgeving vaccinatielocaties bevinden.

De Verenigde Staten hebben sinds begin vorig jaar ruim 29 miljoen coronabesmettingen geregistreerd. Daarnaast zijn volgens de officiële cijfers ook meer dan 527.000 mensen overleden aan Covid-19. De aantallen zijn relatief veel hoger dan in andere landen.

De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern heeft aangekondigd dat alle nog geldende coronamaatregelen in Auckland, de grootste stad van het land, vanaf vrijdag 12.00 uur (lokale tijd) worden opgeheven. Veel maatregelen waren sinds zondag al versoepeld, maar vanaf vrijdag geldt ook niet langer een maximaal aantal mensen voor bijeenkomsten.

„Inwoners van de stad verdienen het om van hun weekend te genieten, nadat ze opnieuw echt hun beste beentje voor hebben gezet”, zei Ardern. Aankomend weekend staan meerdere evenementen gepland in Auckland, waaronder een zeilwedstrijd, een rugbymatch en een kunstfestival.

De stad, met 1,6 miljoen inwoners, ging 27 februari terug in lockdown toen er een nieuwe besmetting met het coronavirus opdook. Destijds kon de besmetting niet gelinkt worden aan andere coronagevallen.

Inwoners van Auckland moeten nog wel een mondkapje dragen als ze gebruik maken van het openbaar vervoer, aangezien dit in heel Nieuw-Zeeland verplicht is.

Nieuw-Zeeland wordt gezien als een van de landen die het longvirus zeer succesvol wist te bestrijden met zeer strenge maatregelen. Door haar internationale grenzen vroegtijdig te sluiten, heeft de eilandstaat het virus in een vroeg stadium van de pandemie vrijwel uitgeroeid.

In het land zijn in totaal zo’n 2000 mensen besmet geraakt met het coronavirus en stierven er 26 mensen aan Covid-19.

Groothandels hebben vorig jaar 3 procent minder omzet gedraaid dan een jaar eerder. Vooral in het tweede kwartaal van het jaar, toen de coronacrisis hard toesloeg, daalden de opbrengsten van de groothandels, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

In het eerste kwart van 2020, goeddeels voor de crisis toesloeg, boekten groothandels in doorsnee nog 2 procent meer omzet op jaarbasis. Dat was een kwartaal later een min van 9 procent, waarna het herstel werd ingezet. Evengoed was in de tweede jaarhelft sprake van gemiddeld 3 procent lagere opbrengsten in vergelijking met de tweede helft van 2019.

Vooral in de olie en steenkool zetten groothandels en bemiddelaars minder om. Door vraaguitval en lagere prijzen kwam de omzet in deze branche ruim 32 procent lager uit. Ook de groothandel in non-food en die in industriemachines boekten in 2020 minder opbrengsten dan een jaar eerder.

Groothandelaren in landbouwproducten realiseerden juist 11 procent meer omzet in 2020. Dat kwam mede door een toename van de handel naar China. In de ICT en in de voedingsmiddelen was sprake van een bescheiden groei.

Het aantal faillissementen onder groothandels lag volgens het statistiekbureau historisch laag. In 2020 werden in de groothandel en handelsbemiddeling 298 faillissementen uitgesproken. Dat was het laagste aantal sinds het begin van de reeks in 2009. Op jaarbasis was sprake van een afname met bijna een vijfde, vermoedelijk als gevolg van de steunmaatregelen die zijn genomen om de economie door de crisis te loodsen. Met 51 faillissementen was er ook in het laatste kwartaal van het jaar sprake van een historisch laag aantal op kwartaalbasis.

Verder meldt het CBS dat het vertrouwen van ondernemers in de groothandels iets is afgenomen in vergelijking met het laatste kwartaal van 2020. Dan gaat het vooral om de verwachtingen voor de omzet in de komende drie maanden.

Hanneke Schuitemaker, hoofd vaccinontwikkeling bij de Leidse medicijnenfabrikant Janssen, hoopt dat de berichten over bloedstolsels als vermeende bijwerking van het AstraZeneca-vaccin, niet zullen leiden tot vaccinatie-angst. „Dat zou jammer zijn”, zei ze in het tv-programma Jinek op RTL4.

Enkele landen waaronder Denemarken en IJsland zijn uit voorzorg tijdelijk gestopt met het AstraZeneca-vaccin, nadat er bij enkele gevaccineerden bloedpropjes waren geconstateerd. Volgens Schuitemaker zijn dat „toevalstreffers”.

Volgens haar worden alle vaccins goed getest. „Ik denk dat voor alle vaccins en ook voor ons vaccin geldt dat er heel goed wordt gekeken naar: wat doet het, zijn die dingen die nu optreden gerelateerd aan het vaccin of waren het mensen die al verhoogd risico hadden en is het een samenloop?”

Het vaccin dat zij voor Janssen heeft ontwikkeld, kreeg donderdag groen licht van de Europese Commissie. Het goede nieuws was bij haar nog niet helemaal ingedaald, zei ze bij Jinek. Wel verwees ze naar de blijdschap die haar team voelde toen het Janssen-vaccin onlangs werd goedgekeurd in de Verenigde Staten. Daarbij voelde ze vooral „ontroering dat je met een team zo hard kunt werken en dat gewoon alles klopt”.

De politie heeft beelden gedeeld van twee mannen die ervan worden verdacht woensdagavond betrokken te zijn geweest bij het aanvallen en verwonden van twee agenten. Een van de agenten werd meerdere keren in zijn hoofd en hals gestoken en ligt met levensgevaarlijke verwondingen in het ziekenhuis.

Op de beelden zijn twee mannen te zien die voldoen aan het signalement dat de politie donderdagmiddag verspreidde. De twee zijn gefilmd terwijl ze over een stoep aan de De Savornin Lohmanlaan, ter hoogte van de Beethovenlaan, fietsten. Dit is in de buurt van de Van Houtenlaan, waar het steekincident gebeurde. De politie vraagt mensen die de twee mannen herkennen zich te melden.

De verdachten gingen er na het incident lopend vandoor en lieten twee fietsen en een bruine Adidas-pet achter. Volgens de politie gaat het om twee witte jongens, waarvan een Engels sprak. Ze waren donker gekleed, één had een opgerolde muts. De andere heeft krullend haar en had een rugzak bij zich. Het tweetal raakte mogelijk zelf ook gewond bij het incident, omdat de agenten bij de confrontatie geweld gebruikten om zich te verdedigen.

Het incident gebeurde na 22.00 uur. De agenten wilden twee jonge mannen controleren in verband met de avondklok. Na het aanspreken van het tweetal, werden de agenten vrijwel direct aangevallen. Een verdachte stak één agent meerdere keren met een scherp voorwerp. De andere agent raakte lichtgewond en heeft intussen het ziekenhuis verlaten.

De Amerikaanse farmaceut Novavax claimt dat zijn coronavaccin in ruim 96 procent van de gevallen werkt om een besmetting met het coronavirus te voorkomen. Dat blijkt uit een onderzoek in Groot-Brittannië, aldus het bedrijf bij de presentatie van de definitieve resultaten.

Tegen infectie met de besmettelijkere zogenoemde Britse variant van het coronavirus biedt Novavax 86 procent bescherming. Bij een test in Zuid-Afrika bleek het echter slechts 55,4 procent effectief tegen de dominante variant daar. In de Verenigde Staten wordt het middel nog uitgeprobeerd.

Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA in Amsterdam buigt zich al over het vaccin van Novavax. De toezichthouder neemt de nieuwste onderzoeksresultaten steeds mee in de beoordeling voor goedkeuring voor de EU-markt.

De redactie is een nieuw liveblog gestart. Lees het liveblog van donderdag hier terug.