De stem van de Europese burger, daar moet bij besluiten over de toekomst van de Europese Unie naar worden geluisterd. Eens, zegt 92 procent van de Europeanen. Dat blijkt uit een dinsdag gepubliceerd onderzoek van het Europees Parlement en de Europese Commissie.

De twee Europese instellingen maken de uitslag van de in oktober en november gehouden enquête bekend aan de vooravond van het symbolische startschot van een langverwachte conferentie over de toekomst van Europa.

Het doel van deze Europese praatgroep? Het voeren van een „open, inclusief, transparant en gestructureerd debat met de Europese burgers over kwesties die voor hen van belang zijn en hun dagelijkse leven aangaan.”

Dat kunnen de kleinste dingen zijn, zoals het vanaf dit jaar geldende Europees verbod op plastic rietjes, omdat de EU zich wil inzetten om milieuschade te verminderen.

Vetorecht

Maar het kan ook gaan over de rol van de EU in zaken als de gezondheidszorg. De prikken tegen het coronavirus die Nederlanders krijgen, zijn vanuit Brussel geregeld. Moet de EU zich in de toekomst meer of minder met al die zaken bezighouden? En het vetorecht dat Nederland nu in Brussel geniet, moet dat straks verleden tijd zijn?

Een kleine meerderheid van de Nederlanders, 55 procent, geeft in de enquête aan persoonlijk betrokken te willen zijn bij de praatgroep en het beantwoorden van de vele vragen.

Hoe de conferentie er concreet gaat uitzien, is nog een open vraag. De vertegenwoordiging van het Europees Parlement in Den Haag zegt aan een „reeks activiteiten” te werken. Die moeten „door heel het land” en voor „verschillende doelgroepen” worden gehouden. Meer informatie is op dit moment nog niet beschikbaar.

Evenmin is duidelijk welke impact de conferentie gaat hebben binnen de EU. Een pijnlijk voorbeeld in de geschiedenis is de conventie in 2002 en 2003, eveneens over de toekomst van Europa. Die mondde onder leiding van de Franse oud-president Valéry Giscard d’Estaing uit in het opstellen van een Europese grondwet. Frankrijk en Nederland verwierpen in 2005 echter na een referendum deze grondwet.

De huidige conferentie duurt een jaar: in het voorjaar 2022 moet er een concluderend rapport op tafel liggen. De drie Europese instellingen –Raad, Parlement en Commissie– gaan aan de hand daarvan onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor wijzigingen in Europese wetgeving of EU-verdragen. Dat is echter geen verplichting. Het is daardoor niet uitgesloten dat de betrokken burgers straks roependen in de woestijn blijken te zijn.

Niets

Daar komt bij dat, al voordat het startschot op woensdag is gelost, verschillende fracties in het Parlement hebben aangegeven niets in het hele project te zien. Zo zien de Europese Conservatieven en Hervormers, waarbij de SGP en JA21 horen, de praatgroep als het werk van politici die vooral Europees federalisme aanhangen.

Soortgelijke zorgen kwamen ook uit andere hoeken, waardoor na maandenlange onenigheid de liberale Europarlementariër Guy Verhofstadt niet tot voorzitter van de conferentie is gekozen. In plaats daarvan staat er nu niet één figuur, maar een groep van Brusselse topfiguren aan het roer.

De uitwerking van het project vraagt tot op de dag van vandaag veel tijd. Op de échte start moet nog even worden gewacht, die is op 9 mei; Europadag.