De drie onderzochte conflicten tussen groepen burgers gingen over een heideverbinding in het Goois Natuur Reservaat, de bouw van een zonnepanelenpark in het Groningse Finsterwolde en het vrijhouden van ruimte voor een energielandschap in de polders Rijnenburg en Reijerscop bij Utrecht.

„Omwonenden voelen zich vaak overvallen door de plannen en hebben het idee dat ze voor een voldongen feit worden gesteld. Mensen willen niet alleen geïnformeerd worden, maar ook inspraak kunnen hebben waar voor hun gevoel daadwerkelijk wat mee gedaan wordt”, stelt het SCP. Bovendien zijn burgers of instanties die verduurzamingsplannen initiëren, niet altijd voorbereid op weerstand of tegenspraak.

Die weerstand blijkt moeilijk te voorkomen, zelfs als er een goed voorbereid inspraaktraject is. Het ontstaan van een conflict hangt bijvoorbeeld samen met andere ergernissen over de lokale leefomgeving, waar de initiators van de nieuwe plannen niet altijd vanaf weten. In de onderzochte wijken en dorpen waren dat bijvoorbeeld een snelwegverbreding, megastallen en een prostitutiezone.

Volgens het SCP kunnen de conflicten zorgen voor „barstjes in de gemeenschap”. Zo kunnen de problemen jarenlang spelen, en lopen de spanningen soms hoog op. Dat leidde in de onderzochte casus in Groningen tot verbroken vriendschappen, uiteengevallen borrelclubs, en buren die elkaar niet meer groeten op straat.

Hoewel conflicten moeilijk te voorkomen zijn, valt er volgens het bureau wel van te leren. Zo moet er volgens het SCP meer vanuit het dagelijks leven van mensen worden gedacht om erachter te komen wat hen echt drijft. Ook moet bij het inrichten van de publieke ruimte niet één thema centraal staan, maar moeten thema’s als energietransitie, woningbouw, en een aantrekkelijk landschap in samenhang worden bekeken.