Tot voor kort was het altijd vanzelfsprekend dat de Britse Labour-partij de Democratische presidentskandidaten in Amerika steunde. In de jaren negentig was premier Blair daarom een zeer nauwe bondgenoot van president Bill Clinton.

Deze zelfde vanzelfsprekendheid was er aan de kant van de Britse Conservatieven. Over de band tussen Thatcher en Reagan zijn boeken vol geschreven en ook premier John Major trok graag samen op met president George H. W. Bush.

Blair sprak deze week in een toespraak na de overwinning van Bush daarom ook over de „unieke band” tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. „Politici spreken graag en veel over deze bijzondere relatie tussen de Britten en de Amerikanen”, aldus dr. Nigel Ashton, docent aan de London School of Economics. „Deze band bestaat ook werkelijk. In de eerste plaats is het de band van de gezamenlijke taal, die we ook delen met Australië en Nieuw-Zeeland. Maar ook blijkt er een gezamenlijke kijk op sommige zaken in de buitenlandse politiek, zoals in Irak is gebleken. Er zijn genoeg banden om de uitspraken van Blair te rechtvaardigen.”

Vorige week maakte een peiling duidelijk dat de Britse burgers die bijzondere band met de Verenigde Staten graag wel iets anders zouden invullen. Een meerderheid (56 procent) voorspelde dat de wereld onder president Kerry veiliger zou worden dan onder Bush. En zelfs 74 procent van de Britten meende dat het belang van het Verenigd Koninkrijk was geschaad door de gezamenlijke inval in Irak, tegenover slechts 19 procent die deze invasie nog steunde. Als Kerry was gekozen, zou alles keurig op zijn plek zijn gevallen.

„Ik denk dat Blair diep vanbinnen ook liever had gezien dat Kerry had gewonnen”, zei prof. John Peterson van de Glasgow University tegen Associated Press. „Wat temperament, ideologie en beleid betreft voelt Blair zich veel meer thuis in de politieke omgeving die we met Kerry zouden associëren.” Blairs populariteit nam na de oorlog tegen Irak sterk af en volgens Peterson is de overwinning van Bush met het oog op de verkiezingen van volgend jaar voor Blair een blok aan het been.

Ook Ashton denkt dat de herverkiezing van Bush Blair „waarschijnlijk gemengde gevoelens” heeft bezorgd. „Enerzijds heeft hij een langdurige persoonlijke samenwerking met Bush en hebben ze een gezamenlijke visie op veel zaken. Maar anderzijds maakt dit Blairs binnenlandse politieke problemen alleen maar groter. Binnen Blairs eigen Labour-partij is bijna 100 procent voor Kerry en tegen Bush. Dus het Irak-probleem waarmee Blair al langer tobt, zal hierdoor alleen maar groter worden.”

Andere commentatoren betogen echter dat een overwinning van John Kerry, die het Iraakse conflict „de verkeerde oorlog op de verkeerde plaats op het verkeerde moment” heeft genoemd, Blair in een gevaarlijk isolement zou hebben gebracht. Bush’ verlies zou kunnen worden opgevat als een aanklacht tegen het gezamenlijke Brits-Amerikaans optreden in Irak en de kans vergroten dat ook Blair door de kiezers zou worden verwisseld voor een ander.

Bush’ verlies zou volgens Simon Henig, die politicologie doceert aan de Sunderland University, voor tegenstanders van Blair een „enorme opsteker” zijn. Het unilateralisme van Bush, zijn weigering om het klimaatverdrag van Kyoto te ondertekenen, zijn afwijzing van het Internationaal Strafhof, de opsluiting van terreurverdachten in Guantanamo en zijn besluit om buiten de Verenigde Naties om Irak binnen te vallen hebben zijn populariteit in Groot-Brittannië geen goed gedaan.

Veel analisten nemen aan dat Blair het Amerikaanse Irak-beleid heeft gesteund in ruil voor de belofte dat de regering-Bush zich meer zou inspannen voor vrede in het Midden-Oosten. Van de uitvoering van de zogenoemde routekaart naar vrede is tot op heden niets terechtgekomen. Blair heeft een doorstart van het vredesproces tussen Israël en de Palestijnen tot een van zijn persoonlijke prioriteiten uitgeroepen. De Labour-fractie in het Britse Lagerhuis zal de vredesinspanningen van Bush daarom nauwlettend volgen.

Blairs voormalige perschef Alastair Campbell heeft toegegeven dat de vriendschap met Bush Blair politieke schade heeft berokkend. Toch zou Bush’ herverkiezing de situatie voor Blair niet per se moeilijker maken, schreef hij in de krant The Guardian.

„Het lijdt geen twijfel dat de relatie met Bush hem enorme politieke problemen heeft bezorgd”, schreef Campbell. „De politieke klap die hij erdoor heeft opgelopen wordt niet noodzakelijk groter als Bush weer wint.”

Ashton „leest er niet te veel in” dat het Labour-hoofdkwartier deze keer in de laatste week voor de verkiezingen geen overwinningswens stuurde naar de Amerikaanse Kerry-campagne. „Niet alle regeringen doen dit op dezelfde wijze. De steun van premier Major aan Bush senior werd ook door iedereen als overdreven gezien.” Via de Britse ambassade in Washington werd Blair overigens steeds door het Kerry-kamp op de hoogte gehouden.

Op de website van de BBC gaf de Brit John Thompson deze week zijn mening over de verkiezingsuitslag en zei zich te realiseren „hoe sterk een fundamentalistische godsdienst deze stemming beïnvloedde. (…) Ik ben blij dat ik in een land leef waar seculiere democratische waarden niet worden versmoord door religieuze dogma’s.”

Dit geluid wijst juist op een grote afstand tussen de Britten en de Amerikanen, zo weet ook Ashton. „In sociaal-cultureel opzicht lijkt Groot-Brittannië natuurlijk veel meer op landen zoals Nederland. Maar als het gaat om grote wereldproblemen spelen op politiek niveau soms toch andere overwegingen mee. Het verklaart echter duidelijk dat de Britse bevolking niet blij is met overwinning van Bush.”