Sinds enkele jaren is er op de Nederlandse postmarkt sprake van een gedeeltelijk geliberaliseerde markt. Het ’vertrouwde’ monopolie van TPG (het voormalige PTT) ging deels op de schop. In 2000 betrad postbedrijf Sandd de markt en in 2002 volgde Selekt Mail.

Beide bedrijven mogen in Nederland vooralsnog slechts opereren op een beperkt deel van de postmarkt. Dit houdt in dat de postbezorgers geen individuele brieven tot 100 gram mogen rondbrengen. TPG heeft hierop nog steeds een wettelijk vastgelegd monopolie. De bedrijven mogen wel geadresseerd drukwerk, direct mail en tijdschriften verwerken. De klantenkring van beide onderneming bestaat hierdoor vrijwel uitsluitend uit bedrijven. Verreweg het grootste deel (92 procent) van het totale Nederlandse postvolume komt bij bedrijven vandaan.

Selekt Mail, het gezamenlijke postbedrijf van Deutsche Post en Wegener, gaf woensdag in Den Haag zijn visie op de Nederlandse postmarkt. Het bedrijf heeft inmiddels een aantal grote klanten bij TPG weggekaapt, waaronder postorderbedrijven Wehkamp en Neckermann, maar ook financiële instellingen zoals Postbank, ING en de Rabobank.

Volgens Kuiper is Selekt Mail zo’n 20 procent goedkoper dan marktleider TPG. Dat komt vooral doordat klanten zelf hun post sorteren. Daarnaast bezoekt een postbode van Selekt Mail twee keer per week een bepaald gebied. TPG bezorgt zes dagen per week.

In 2004 bracht het bedrijf zo’n 100 miljoen poststukken rond, een verdubbeling ten opzichte van 2003. Voor komende jaar voorspelt directeur J. Kuiper opnieuw een verdubbeling. „We verwachten in 2005 ongeveer 175 tot 200 miljoen poststukken te bezorgen.”

Desondanks schreef de onderneming vorig jaar maar net zwarte cijfers. Voor dit jaar kan Kuiper nog geen voorspelling geven. „Het zal zo rond de nullijn liggen.” Substantiële winst verwacht het hij pas in 2006.

Selekt Mail bezorgt naar verwachting in heel 2004, (evenals Sandd) zo’n 4 procent van alle poststukken in het geliberaliseerde segment (ongeveer de helft van het totale postvolume). Voor 2005 verwacht Kuiper een marktaandeel van 8 procent. Het streven is dit percentage binnen enkele jaren op te krikken tot 20 procent. Ook na volledige liberalisering zal het bedrijf zich in eerste instantie niet richten op post van particulieren.

Binnen de Europese Unie zijn de laatste jaren stappen gezet in de richting van een volledige liberalisering van de Europese postmarkt in 2009. Enkele landen lopen voor de muziek uit. In Zweden en Finland is al sprake van een vrije postmarkt. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk willen deze markt in 2007 vrijgeven.

Ook Minister Brinkhorst voelt wel wat voor een vroegtijdige liberalisering. Enkele maanden geleden presenteerde hij een plan waarin hij ervoor pleit de Nederlandse postmarkt in 2007 vrij te geven, gelijktijdig met Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Concurrentie zal moeten leiden tot een grotere keuzevrijheid en lagere prijzen voor zowel consument als bedrijf, en dat mag de maatschappij volgens Brinkhorst niet worden onthouden.

De Tweede Kamer sputtert echter nog wat tegen. Een kamermeerderheid wil eerst meer zicht krijgen op ervaringen in het buitenland. De vrees heerst dat het openbreken van de Nederlandse markt het voor buitenlandse postbedrijven wel mogelijk maakt zich op onze markt te begeven, zonder dat Nederlandse bedrijven mogelijkheden hebben in andere landen.

Een compromisvoorstel is in de maak en wordt binnenkort besproken. Belangrijke aanpassing van het oorspronkelijke plan is de invoering van een zogenaamde noodrem in de wetgeving. Deze houdt in dat gedurende de voorbereidingsfase kan worden afgezien van volledige liberalisering, wanneer de verdere vooruitzichten ongunstig blijken.

Ondanks dat het volledig liberaliseren van de postmarkt in 2007 veel kansen biedt, hekelt Kuiper deze noodremprocedure. „Het definitief vaststellen van een datum voor volledige liberalisering van de markt is noodzakelijk om marktpartijen de kans te bieden zich voor te bereiden. Er zal voor tientallen miljoenen euro’s worden geïnvesteerd. Dan moeten we wel weten waar we aan toe zijn.”