Gaan ze onze staatsgreep accepteren of niet? Die vraag drong zich aan de legerleiding van Myanmar op, nadat die vorige week maandag de democratisch gekozen regering van de Nationale Liga voor Democratie (NLD) opzij had geschoven. Kopstukken van de partij werden opgepakt en vastgezet, inclusief zittend president Win Myint, en zijn naaste collega Aung San Suu Kyi.

Anderhalve week na de coup houden de protesten aan, dus alles lijkt erop dat de bevolking van Myanmar de staatsgreep niet pikt. En dat terwijl de militaire leiders er alles aan doen om te suggereren dat hun machtsgreep een kwestie van landsbelang was.

Grondwet

Zo werd die gepresenteerd als „noodzakelijke reddingsoperatie” omdat „de grondwet van het land” gevaar liep. Dat het leger –bekend als de Tatmadaw– die grondwet in 2008 deels zelf in elkaar zette met als doel de eigen dominante positie te garanderen, werd er niet bijgezegd.

Al meerdere keren was er getouwtrek over die grondwet. Bijvoorbeeld toen daarin werd opgenomen dat „burgers met een buitenlandse connectie geen president van Myanmar kunnen worden.” Laat nu net Suu Kyi getrouwd zijn geweest met een Brit, Michael Aris (hij overleed in 1999). Precies dat wilden de militairen voorkomen: dat Suu Kyi staatshoofd zou worden. Prompt omzeilde haar partij NLD, toen die in 2015 de regering leidde, deze bepaling door een nieuwe functie voor haar te creëren, die van Adviseur van Staat (State Counsellor). In de praktijk kwam dat neer op een veredeld premierschap, met evenveel gezag als dat van de president.

Stok

Een ander paradepaardje van het leger (naast dat van de grondwet) is de Partij voor Eenheid, Solidariteit en Ontwikkeling (USDP). Deze pro-legerpartij moest het bij verkiezingen gaan opnemen tegen de pro-democratische NLD van Suu Kyi. Het idee was dat een door de USDP geleide burgerregering de rode loper zou uitleggen voor militairen zodra die met pensioen gingen en hun levensavond als invloedrijke politici wilden doorbrengen. Ook de grote economische belangen van het leger moesten via de USDP politiek-bestuurlijk worden veiliggesteld.

Maar in plaats van een succes was de uitkomst van de verkiezingen voor de partij een regelrechte afgang – in 2015 was dat zo en ook in november vorig jaar. De zege van Suu Kyi’s democratische partij in november maakte de weg vrij om dat machtsbolwerk van het leger te slechten via grondwettelijke aanpassingen. Dat het leger met zijn coup „de grondwet” (lees: zijn grondwet) wilde beschermen, wordt daarmee een stuk begrijpelijker.

Wie de stembusstrijd niet kan winnen, die kan altijd nog die strijd zelf als „oneerlijk verlopen” aan de kaak stellen. Precies dát gebeurde vorige week in Myanmar. Een coup plegen vanwege vage vermoedens van stemfraude? Dat is wél ongrondwettelijk.

De legerleiding is inmiddels bezig militair gezinden in een nieuwe kiescommissie te benoemen, zodat er bij verkiezingen een andere uitslag te voorschijn kan worden getoverd. Wat dan ook geregeld moet zijn? De uitsluiting van Suu Kyi. Een stok om de hond te slaan was snel gevonden: in haar woning werden zes walkietalkies aangetroffen die waren ingevoerd zonder te zijn gemeld bij de douane. Dat deze beschuldiging lachwekkend is kan de legertop niet deren: de populaire Suu Kyi moet weg. Of het volk dát accepteert is de vraag.