Van de in totaal 31 delen liggen de laatste 5 delen bij uitgever Momentum in Soerabaja (Oost-Java) te wachten om gedrukt te worden, zegt voormalig zendingswerkster Barry van der Schoot. „De coronamaatregelen maken dat nu niet mogelijk. Indonesië heeft ook met een lockdown te maken, boekwinkels zijn dicht, opslag is duur. Maar de vertaalklus is in december afgerond.”

In 2005 ontstond het idee om de Bijbelverklaring van de Engelse predikant Matthew Henry (1662-1714) te gaan vertalen. Van der Schoot onderzocht op theologische scholen in Indonesië aan welke boeken het meest behoefte was. „Er was op dat moment geen enkele verklaring van heel de Bijbel beschikbaar. We hebben gedacht aan de commentaren van Johannes Calvijn, maar die vonden we te moeilijk. Matthew Henry is heel cultuuroverstijgend. Zijn verklaring spreekt mensen uit veel culturen aan.”

Als vertaalconsulent van Oikonomos, de hulpverleningsstichting van de software-ondernemers Baan, ging Van der Schoot aan de slag. „We wisten toen niet hoe omvangrijk dit werk zou zijn.”

Via een christelijke boekwinkel in Jakarta kwam ze in contact met vertalers. Van der Schoot ziet het als een wonderlijke besturing dat zij tijdens haar studie talen en culturen van Zuidoost-Azië aan de Universiteit Leiden een van de trekkers van het vertaalproject, dr. Johnny Tjua, leerde kennen. „Hij komt uit Ambon. De Heere liet ons elkaar ontmoeten.”

Bij de aanpak is grote zorgvuldigheid betracht, onderstreept Van der Schoot. „Alle tekst is door één en later zelfs twee redacteuren nagekeken. Ook de uitgever nam de tekst nog een keer door. Zelf heb ik vooral de passages gecontroleerd waar het door het gebruik van de ”tale Kanaäns” fout zou kunnen gaan.”

Na enkele proefvertalingen is in 2006 begonnen met de verklaring van Matthew Henry. Als eerste het Markusevangelie. Daarna volgden de andere Evangeliën, en uit het Oude Testament: Psalmen, Spreuken, Prediker; daarna de rest van het Nieuwe Testament. In 2016 was het Nieuwe Testament klaar. Het project is in 2013 ondergebracht bij de Stichting Vrienden van Matthew Henry, waar Van der Schoot tot december directeur van was.

Klimaat

Nu is ook de vertaling van het Oude Testament klaar. Als de laatste vijf delen gedrukt zijn, ligt er een serie van 31 delen. „De boeken hebben vanwege het vochtige, tropische klimaat een stevige omslag gekregen en een groot lettertype om bij het beperkte licht dat er soms is toch goed leesbaar te kunnen blijven.”

Inmiddels vonden zeker 50.000 boeken uit de serie hun weg in Indonesië. Van der Schoot: „We merken dat er veel behoefte aan is. Bij voorgangers, bij studenten van theologische scholen en opmerkelijk genoeg ook bij veel jongeren. Waar hoor je dat in Nederland nog? Eigenlijk zou er ook een nieuwe, frisse Nederlandse vertaling moeten komen.”

Ook in Maleisië is vraag naar de vertaling. „Maleisiërs kunnen het Indonesisch lezen. Probleem is dat we het boek niet zomaar de grens over krijgen vanwege het gebruik van de naam Allah in onze boeken. Moslims in Maleisië vinden dat christenen dat woord voor God niet mogen gebruiken. In Indonesië speelt dit probleem niet. Maar via internet en USB-sticks lukt het wel de verklaring over de grens te krijgen.”

Onder de zeker 20 miljoen christenen in Indonesië is de Bijbelapp Sabda ­–dat betekent: het woord– ook erg populair. In de app kunnen gebruikers ook grote delen van de verklaring van Henry naslaan. „Zo is het bereik heel groot. De app is al tienduizenden keren gedownload. Er
zijn predikanten van eenvoudige plattelandsgemeenten die op zaterdag naar een internetcafé gaan om daar de verklaring te raadplegen en zo hun preek voorbereiden.

Ik bezocht enige tijd geleden op Sumatra een klein kerkje. De predikant vroeg wie ik was. Toen hij begreep dat ik betrokken was bij deze vertaling nam hij mij mee naar de kerkenraadskamer en toonde me daar met betraande ogen de enige boeken die hij had ter voorbereiding op de preken: de verklaring van Henry. Wat was hij er dankbaar voor. En dat horen we veel.”

De stichting Vrienden van Matthew Henry wordt straks opgeheven. Het geld dat over is, gaat naar het deputaatschap Bijbelverspreiding van de Gereformeerde Gemeenten. „Op de site bibleandbookministry.com publiceren we gereformeerde boeken in diverse talen. Het is twee jaar geleden opgezet. De Indonesische vertaling van Matthew Henry’s verklaring komt er ook op te staan.”