Dat schrijven de ministers Donner van Justitie en Remkes van Binnenlandse Zaken in een dinsdagavond verstuurde brief aan de Tweede Kamer. Volgens de bewindslieden is de verdachte bekend bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Hij hield zich op in de omgeving van moslimextremisten, maar behoort niet tot de kerngroep van ongeveer 150 radicale islamieten die de AIVD permanent in de gaten houdt vanwege banden met terroristische organisaties.

Minister Donner wil niet ingaan op berichten dat de verdachte contacten zou onderhouden met de 18-jarige Samir A., die is gearresteerd vanwege het beramen van aanslagen op Schiphol, de Tweede Kamer en kerncentrale Borssele. De ontdekking van die plannen leidde afgelopen zomer tot verhoogd terreuralarm. Zowel de dinsdag aangehouden verdachte als Samir A. zou tot de bezoekers behoren van de omstreden El Tawheed-moskee in Amsterdam.

De bewindslieden doen geen mededelingen over het briefje dat bij het lichaam van Van Gogh is achtergelaten. Ook de politie doet dat nog steeds niet.

De fractievoorzitters van de Tweede Kamer zijn dinsdagavond door Remkes en AIVD-directeur Van Hulst vertrouwelijk ingelicht. Volgens Remkes kon uit de beperkte informatie die de AIVD over de moordverdachte had niet worden afgeleid dat de man bezig was met het beramen van een gewelddadige actie.

Premier Balkenende noemt het zorgwekkend dat „er een klimaat is waarin mensen hun toevlucht zoeken tot geweld. Maar laat één ding duidelijk zijn: Geweld heeft in Nederland nooit het laatste woord.”

Het Haagse Binnenhof werd dinsdag aan het einde van de middag afgezet uit vrees voor rellen. Het bleef rustig. Wel arresteerde de politie dinsdagavond bij het Centraal Station 29 personen en elders in de regio 6 mensen vanwege discriminerende leuzen en het aanzetten tot geweld. Een deel van de leuzen was tegen moslims gericht.

Op de plek waar Van Gogh dinsdagmorgen werd vermoord, de Linnaeusstraat in Amsterdam, stonden vanmorgen opnieuw veel mensen even stil. Sommigen legden bloemen neer of staken een kaarsje aan. Ook bij het huis van Van Gogh aan de Pythagorasstraat staan plantjes, bloemen en kaarsen.

Meer dan 31.000 mensen hebben een boodschap voor Van Gogh achtergelaten op de condoleancesite www.condoleance.nl. Ook op andere internetsites komen tienduizenden reacties op de dood van de filmregisseur binnen. De registers blijven komende weken openstaan.

De Kerngroep Marokkaanse Gemeenschap Ede heeft vanmorgen in een open brief aan het huis-aan-huisblad Ede Stad de moord scherp veroordeeld. De open brief is opmerkelijk, aangezien Marokkaanse jongeren in Ede na de aanslagen in New York en Washington drie jaar geleden op straat luidkeels hun steun betuigden aan de terroristen. Ze haalden daarmee het wereldnieuws.

In enkele ochtendkranten staan woensdag de eerste rouwadvertenties van collega’s en vrienden van Theo van Gogh. In de Volkskrant heeft de school van de zoon van Van Gogh, Lieuwe, een advertentie geplaatst. Zowel in de Volkskrant als in de Telegraaf heeft Tiscali, een van de belangrijkste investeerders van Van Goghs laatste film, ”0605”, over de moord op Pim Fortuyn, rouwadvertenties geplaatst.

De 26 jarige verdachte beroofde Van Gogh gisterochtend om 08.45 uur in de Linnaeusstraat in Amsterdam Oost van het leven. Hoofdcommissaris B. Welten van de politie Amsterdam Amstelland vertelde gisteren dat Van Gogh daar fietste en werd ingehaald door een andere fietser. Deze begon te schieten.

Van Gogh vluchtte lopend naar de overkant van de straat, waar hij door de dader voor het stadsdeelkantoor opnieuw werd beschoten. Bovendien stak de man met een mes op Van Gogh in. Aan het mes, dat achterbleef in het lichaam van Van Gogh, zat een briefje. Wat daarop stond geschreven en in welke taal wilde Welten niet zeggen. Ooggetuigen vertelden dat de dader met twee messen op Van Gogh instak. De moordenaar zou zich volgens omstanders nog over het lichaam hebben gebogen. Daarna vluchtte hij het nabijgelegen Oosterpark in.

De politie had ondertussen het park afgesloten. Bij de uitgang aan de Mauritskade kwam het tot een vuurgevecht. Volgens Welten loste de dader daar een hevig salvo schoten. Een agent op een surveillancemotor werd getroffen. Aangezien hij een kogelvrij vest droeg, liep hij door de kracht van de kogelinslag slechts een kneuzing op.

Tijdens de schotenwisseling werd een omstander getroffen door een kogel in zijn been. Deze persoon werd naar een ziekenhuis overgebracht. Kogels van de verdachte troffen verder politieauto’s, waarvan onder meer de ruiten sneuvelden. De vermoedelijke dader werd uiteindelijk geveld door een politiekogel, die hem in een been trof. Daarop kon hij worden aangehouden. Hoofdofficier L. de Wit verklaarde gisteren dat de verdachte bij justitie bekend is. Hij is meerdere keren met de politie in aanraking geweest wegens geweldsdelicten.

Het lichaam van Van Gogh bleef in verband met technisch onderzoek tot 15.30 uur op de plek van de aanslag liggen. Ondertussen werden op die plek en bij het huis van de regisseur bloemen, briefjes en kaarsen geplaatst.

Op de Dam in Amsterdam woonden gisteravond bijna 20.000 mensen een herdenkingsbijeenkomst bij. De aanwezigen uitten met een oorverdovend lawaai hun ongenoegen over de moord. De familie van Van Gogh wilde kabaal, maar er werd ook twee minuten stilte in acht genomen. De bijeenkomst verliep zonder noemenswaardige problemen. Ook elders, onder meer in Breda en Winschoten, waren herdenkingen.