Roitman is benoemd tot hoogleraar Joodse studies aan de faculteit religie en theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU).

Ze werd in 1971 in Richmond (Kentucky) in de Verenigde Staten geboren. Haar Joodse voorgeslacht emigreerde hierheen aan het begin van de vorige eeuw vanuit Oost-Europa.

Roitman had Joodse en christelijke vrienden in het stadje in de Amerikaanse Biblebelt. „We waren geïnteresseerd in elkaars wereld. Soms ging ik met mijn christelijke vrienden mee naar de kerk en ik nodigde hen op mijn beurt uit voor het Pesach bij ons thuis. Dat was heel gewoon. Toen ik eens tegen mijn protestantse vrienden zei dat ik niet kon meedoen met de kampioenswedstrijd van het soccerteam (voetbalteam; JvR) omdat die op Jom Kipoer –Grote Verzoendag– viel, werd de datum van de wedstrijd verzet.”

In Nederland ziet ze dat niet zo gauw gebeuren. „Ik heb diverse keren Nederlandse vrienden uitgenodigd om Pesach mee te vieren, maar niet-Joodse vrienden zeiden steevast af, omdat ze het zo vreemd vonden. Ik voelde me een beetje beledigd.”

Roitman kwam naar Nederland nadat ze tijdens een backpackreis in Siberië in de trein een Nederlandse man tegen het lijf was gelopen. Het paar ging eerst in Amsterdam wonen, later in Leiden – waar het nu nog woont. Zij was eerder als onderzoeker verbonden aan de Leidse Universiteit en tot nu toe aan het Koninklijk Instituut voor Taal- Land- en Volkenkunde in Leiden.

Bruggen

Per 1 februari is Roitman benoemd als hoogleraar Joodse studies aan de VU. De leerstoel is verbonden met het Menasseh Ben Israel Instituut, waarbinnen de VU, de Universiteit van Amsterdam en het Joods Historisch Museum samenwerken. Het was een oude wens van de faculteit religie en theologie om in haar multiculturele context een leerstoel Joodse studies te realiseren.

Roitman ziet ernaar uit om colleges te geven aan iedereen die geïnteresseerd is in de Joodse cultuur. „De VU is een powerhouse, waar de Nederlandse religies samenkomen.”

Ze verwacht bruggen te kunnen slaan naar christelijke studenten omdat ze dat al vanaf haar jeugd gewend is. Ook orthodoxe christenen zijn haar niet onbekend. „Er waren in mijn omgeving wel vijftig verschillende kerkelijke denominaties. Ik had in mijn jeugd contacten met vrienden uit allerlei kerken.”

Tijdens haar lessen zal ze het niet specifiek hebben over de Holocaust. „Er is in het Jodendom meer dan de Shoah. Ik geef aandacht aan de brede Joodse cultuur en Joodse thema’s die nu nog over het hoofd worden gezien.”

De onderzoeker heeft onder andere kennis van zaken over de verschillende groepen Joden die in het verleden naar Amsterdam kwamen, de Sefardische uit Spanje en Portugal, en de Asjkenazische uit Oost-Europa. Ze heeft onderzoek gedaan naar de verhouding tussen deze twee groepen in het verleden.

Exodus úít Amsterdam

„Het is niet alleen opvallend dat er veel Joden uit allerlei landen naar Amsterdam kwamen, maar ook dat ze daarvandaan naar allerlei landen vertrokken”, vertelt ze. „Zowel de Sefardische als de Asjkenazische Joden wilden van de armen in hun gemeenschap af. Die zochten vervolgens een goed heenkomen naar elders, ook omdat ze hoopten op een beter leven.”

Verder waren er Joden met een sterke Messiasverwachting die uit zichzelf vertrokken. „Ze dachten dat de Messias zou komen als hun volksgenoten over de hele wereld verspreid waren.” Zo kwamen er Joden in onder andere Suriname en op de Nederlandse Antillen. „De Mikvé Israël-Emanuelsynagoge is de oudste nog in gebruik zijnde synagoge op het Amerikaanse continent. Ze werd in 1732 gebouwd door Joden die uit Nederland kwamen. Nog steeds is daar een Joodse gemeenschap.”