Kerkgenootschappen staan onder extra financiële druk door de coronacrisis, stelt de vastgoedadviseur.

Colliers concludeerde eind 2019 al dat het aantal kerkgangers de komende tien jaar sterk zal dalen en dat zeker 1700 van de 5500 kerken hun functie zullen verliezen. De bedehuizen krijgen bijvoorbeeld een woonbestemming of gaan tegen de vlakte. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de coronacrisis dit proces versnelt. De afgelopen vier jaar werden ongeveer 400 religieuze gebouwen verkocht.

Het zijn vooral rooms-katholieke kerken die te koop komen, verwacht Colliers. Het bezoekersaantal daalt hier al jaren hard en daarnaast zijn de inkomsten uit collecten, huwelijken en andere evenementen na de corona-uitbraak voor een groot deel weggevallen. De actie Kerkbalans die traditioneel in januari via een huis-aan-huiscollecte plaatsvindt, werd dit jaar door de lockdown veel meer online gehouden. Het is de vraag of dat dezelfde opbrengst oplevert, aldus Colliers.

Tijdens de coronacrisis deden ongeveer 250 kerkgenootschappen een beroep op de NOW-regeling om steun te krijgen bij het betalen van de salarissen van het personeel. „Samen vroegen ze om 5,4 miljoen euro steun, gemiddeld rond de 21.000 euro per kerkgenootschap. Het merendeel vroeg niet meer dan 10.000 euro aan.” Gekeken naar alle kerken komt dat neer op nog geen 1000 euro per kerk.

Soms zit er voor kerkgenootschappen niets anders op dan om gebouwen te verkopen en dat gebeurt steeds meer. Gemiddeld levert een kerk een half miljoen euro op, maar de prijzen lopen sterk uiteen. Zo werd de Baptistenkerk in hartje Haarlem voor ruim 2,1 miljoen verkocht, terwijl de evangelisch-lutherse kerk in Stadskanaal maar 35.000 euro opleverde.

Volgens Colliers heeft de locatie van de kerk een belangrijke invloed op de prijs. In groeiregio’s is de gemiddelde prijs per vierkante meter 1193 euro. In krimpregio’s is dat minder dan de helft, 542 euro. „Dat komt deels doordat kerken in groeiregio’s vaker worden verbouwd tot woningen, een hotel of andere commerciële bestemmingen.” Als de kerk na verkoop haar religieuze bestemming behoudt, is de betaalde prijs per vierkante meter in beide regio’s bijna gelijk.

Golf van besef

Prof. dr. Nico Nelissen, emeritus hoogleraar bestuurskunde en expert op het gebied van religieus erfgoed, gaf eerder in het Reformatorisch Dagblad aan dat hij verwacht dat er relatief weinig kerken worden gesloopt in Nederland. „Er spoelt een golf van besef over Nederland: kerken zijn belangrijk voor de identiteit van dorpen en steden. Veel mensen zien de kerk als ijkpunt in de lokale samenleving, waar steeds meer maatschappelijke en culturele activiteiten plaatsvinden.”