De kerk van Onze Lieve Vrouwe Maria van Sion in Aksum, in het noorden van Ethiopië, zou al eeuwenlang de ark van het verbond herbergen. Zou dit inderdaad waar zijn, dan loopt de ark nu ernstig gevaar door de gevechten in het gebied. De kapel die naar verluidt een kist van verguld hout, met daarin de stenen tafelen met de Tien Geboden, herbergt, was namelijk onlangs het toneel van een bloedbad dat 750 mensen het leven kostte.

Ethiopisch-orthodoxe christenen geloven dat de ark naar Aksum is gebracht door Menelik, de zoon van de koningin van Scheba en koning Salomo, nadat Jeruzalem in 586/587 voor Christus werd geplunderd en de tempel van Salomo verwoest. Sindsdien wordt de ark bewaakt door elkaar opvolgende monniken, die het terrein van de kerk hun leven lang niet mogen verlaten.

Antiekmarkt

Tot de bezorgde deskundigen behoren wetenschappers van het Hiob Ludolf Centrum voor Ethiopische en Eritrese Studies aan de Universiteit van Hamburg. Zij waarschuwen dat het rijke culturele erfgoed van Tigray „zeer bedreigd” wordt. „Er zijn berichten over het plunderen van manuscripten uit kerken en kloosters in Tigray. Gedreigd wordt dat ze uit Ethiopië zullen worden weggehaald om in andere landen te worden verkocht op antiekmarkten.”

Het conflict begon in november vorig jaar, toen de Ethiopische premier Abiy Ahmed, winnaar van de Nobelprijs voor de vrede, federale troepen stuurde om het opstandige Tigray Volksbevrijdingsfront (TPLF) aan te vallen. De TPLF regeerde het land bijna dertig jaar lang, tot 2018. Abiy heeft het TPLF, dat zijn eigen leger heeft, ervan beschuldigd het land te willen destabiliseren en onwettige verkiezingen te willen houden. Troepen uit Eritrea, de voormalige vijand van Ethiopië in het noorden, zijn de grens overgestoken om samen met Abiy’s troepen te vechten tegen het TPLF.

Onschatbaar

Erfgoeddeskundigen beseffen dat humanitaire hulp voorrang moet krijgen boven de bescherming van kunstvoorwerpen en antiquiteiten. „Maar”, zei Alison Phipps, hoogleraar talen en interculturele studies aan de Universiteit van Glasgow, „deze godsdienstige plaatsen zijn van onschatbare waarde voor de geschiedenis van het christendom en zijn ontwikkeling in met name Ethiopië.”

Volgens de Canadese archeologe Catherine D’Andrea is Tigray zeer rijk aan tastbaar en immaterieel cultureel erfgoed. Niet alleen de plaats Aksum (staat op de werelderfgoedlijst van Unesco), maar ook rotskerken en overblijfselen van een van de oudste moskeeën in Afrika. Ze wijst ook op „minder zichtbare culturele schatten, waaronder manuscripten, schilderijen, mondelinge tradities en voorwerpen die in het bezit zijn van kerken en kloosters in Tigray.”