VS beslissen niet alleen over president
Het zal voor weinig lezers nog nieuws zijn dat de Amerikanen vandaag beslissen wie er de komende vier jaar als president in het Witte Huis mag wonen. Minder bekend is dat er niet alleen beslist wordt over het presidentschap, maar ook over het federale parlement in Washington, over parlementen van verschillende staten, over een aantal gouverneurs en over tal van regionale en lokale functionarissen. Niet minder dan 20.000 posities in totaal.
Maar daar blijft het niet bij. In 34 staten krijgen de kiezers vandaag per referendum nog eens voorstellen gepresenteerd waarover zij zich kunnen uitspreken. Het betreft hier soms zeer triviale vraagstukken, zoals bijvoorbeeld in Alaska, waar de kiezers moeten beslissen of het geoorloofd is om lokaas te gebruiken als men op beren jaagt.
Beslist niet triviaal is het voorstel waarover men zich in Californië moet uitspreken. Een voorstel om in de komende tien jaar 3 miljard dollar uit te trekken voor stamcelonderzoek. Republikeins gouverneur Arnold Schwarzenegger steunt dit voorstel. Hij wijkt hiermee af van het beleid van zijn partijgenoot president Bush, die in het afgelopen jaar 25 miljoen dollar beschikbaar heeft gesteld voor stamcelonderzoek. De federale regering heeft financiering van het onderzoek van embryonale stamcellen beperkt tot bestaande stamcellijnen of stamcelgroepen.
Volgens het Californische voorstel zou dit onderzoek uitgebreid moeten worden naar nieuwe stamcelgroepen. Voorstanders zeggen dat dit soort onderzoek niet alleen therapieën kan opleveren voor ziekten die nu nog moeilijk te genezen zijn, maar dat het ook economisch en sociaal (werkgelegenheid) positief voor de staat kan uitpakken.
In verschillende staten kan men zich uitspreken over het homohuwelijk, hoewel dat in veruit de meeste Amerikaanse staten al verboden is. Het gaat hier dan om de vraag of zo’n verbod expliciet opgenomen moet worden in de grondwet van de betreffende staten.
Verder kunnen de kiezers in Florida en Oregon zich uitspreken over een plafond voor medische schadeclaims. Volgens sommige groepen rijzen zulke claims de pan uit, waardoor de kosten voor het hele ziektekostensysteem te hoog oplopen.
Verder nog voorstellen voor verhoging van het minimumloon in verschillende staten. In Arizona kan men zich uitspreken over het voorstel om illegale immigranten medische verzorging en hun kinderen onderwijs te weigeren.
In Colorado moeten kiezers zich uitspreken over een voorstel dat onmiddellijke gevolgen zou kunnen hebben voor de presidentsverkiezing. Het is tot nu toe zo dat de presidentskandidaat die in Colorado wint in het kiescollege dat in december de president kiest de steun krijgt van alle kiesmannen van Colorado. Er is nu een voorstel om het voorbeeld van een paar andere staten te volgen en de kiesmannen procentueel te verdelen volgens de uitslag.
Dat zou kunnen betekenen dat president Bush of senator Kerry -als de eindstemming zo krap uitvalt als vier jaar geleden- het presidentschap wint als de kiezers van Colorado het voorstel afwijzen. Maar als zij het aannemen en de kiesmannen worden ’gesplitst’, zou de overwinning net naar de rivaal kunnen gaan.