Het Nederlandse ontwikkelingsbeleid van de laatste dertig jaar had weinig uitgehaald. Tientallen miljarden waren besteed, maar de ellende op de wereld was alleen maar toegenomen. Met die uitsmijter gooide VVD-kamerlid Hirsi Ali vorig jaar de knuppel hardhandig in het Haagse hoenderhok.

Vrijwel alle fractiewoordvoerders vielen tijdens het jaarlijkse begrotingsdebat over haar heen. Als ze zo veel kritiek had, waarom steunde de VVD dan nog het beleid van dit kabinet op het bewuste beleidsonderdeel?

Haar optreden riep zo veel weerstand op dat VVD-fractieleider Van Aartsen besloot de portefeuille van ontwikkelingssamenwerking (OS) aan een ander toe te wijzen. Het werd kamerlid Szabó, die zich tot die tijd nog nauwelijks had geprofileerd. Hij pakte het heel wat voorzichtiger aan dan Hirsi Ali, maar ook hij wil het OS-bed drastisch opschudden. Daarbij heeft hij het tij mee. Ook binnen de PvdA gaan stemmen op om het beleid kritisch door te lichten.

Bij de recente algemene beschouwingen pleitte LPF’er Herben voor een parlementair onderzoek naar het Nederlandse hulpbeleid. Het was een nog al ongericht schot dat geen enkel doel trof. VVD’er Szabó heeft intussen eigen onderzoek gedaan, dat hij op 11 november zal presenteren. „Het is een tamelijk triest beeld”, kondigt hij aan. Tijdens de behandeling van de begroting voor 2005 wil hij vandaag alvast een voorschot nemen.

Het OS-wereldje is volgens hem meer met zichzelf bezig dan met de nood in de derde wereld. „De organisaties geven luxe bladen uit die allemaal op elkaar lijken, reizen met hetzelfde vliegtuig naar dezelfde congressen, maar waar dient het allemaal toe?”

Hij herinnert eraan dat de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van zijn partij, al in 1976 aandacht vroeg voor de vraag of alle hulp wel helpt. Daarna was het Bolkestein die zich in de jaren negentig sceptisch uitliet. Maar het taboe op OS kon toen niet worden doorbroken. „Ook nu ligt het allemaal nog erg gevoelig”, aldus Szabó. „Ik heb al verschillende keren gevraagd hoeveel hulpgelden er door corruptie verloren gaan. De minister reageert dan dat mijn schattingen onjuist zijn. Ze weet het dus wel, maar we krijgen het niet te horen.”

Binnen de PvdA lijkt er op OS-gebied wat gaande sinds partijleider Bos een lans brak voor kritisch zelfonderzoek. Niet voor niets schoof hij als woordvoerder Samson naar voren, een jong talent uit de fractie. Hij zegt de vastgelopen discussie over de hulp te willen lostrekken.