De 56-jarige Italiaan maakte zijn beslissing zaterdag bekend. „Ik ben bereid een stap opzij te zetten om de weg te banen voor de nieuwe ploeg. Die wens ik veel succes toe, want Europa heeft een sterke Commissie nodig”, liet hij weten op een persconferentie.

Hij zei verder zichzelf te beschouwen als een „onschuldig slachtoffer” van „een overval van het Parlement en een wrede perscampagne.” „Af en toe voelt de mensheid de behoefte zich te reinigen door een onschuldige te offeren. Dit keer ben ik daarvoor uitgekozen. Ik zal daar niet te veel over klagen”, verklaarde de christen-democraat, die de laatste jaren minister van Europese Zaken was in het kabinet van premier Berlusconi en die tevens als professor politieke wetenschappen doceerde.

Buttiglione, een goede vriend van de paus, raakte omstreden doordat hij tijdens een hoorzitting met het Parlement homoseksualiteit een zonde noemde en zich pleitbezorger toonde van de traditionele rol van de vrouw binnen het huwelijk. De linkse afgevaardigden en de liberalen in het EP vonden hem op grond van zijn uitspraken ongeschikt om in Brussel de post Justitie te gaan beheren. Zij achtten de bescherming van de burgerlijke vrijheden en van het non-discriminatiebeginsel bij hem niet in veilige handen.

Dit alles leidde ertoe dat de beoogde Commissie vorige week niet de vereiste goedkeuring kreeg van de volksvertegenwoordigers. Barroso trok op het laatste moment zijn formatie terug, zodat de vertrouwensstemming niet doorging.

Buttiglione onthulde bij de aankondiging van zijn jongste besluit dat hij zelf aan de vooravond van die geagendeerde stemming al van plan was geweest af te haken, maar dat de aanvoeder van de christen-democraten in het Parlement, de Duitser Pöttering, hem had overgehaald dat niet te doen. De betrokken groepering wilde niet dat haar partijgenoot als enige zou sneuvelen.

Die opvatting handhaaft zij. Daardoor is met het opstappen van Buttiglione de crisis niet opgelost. „Het zal noodzakelijk zijn meer wijzigingen aan te brengen in het team en in de verantwoordelijkheden”, benadrukte Pöttering afgelopen zaterdag. Ook de socialisten zijn niet tevreden. „Er zijn nog enkele kandidaten waartegen we bezwaren hebben aangetekend”, deelde vice-voorzitter Wiersma in een reactie mee.

Tot degenen die nadrukkelijk in de gevarenzone verkeren, behoort de Nederlandse Kroes. Haar naam duikt in dit verband voortdurend op. Zij is genomineerd voor de zware portefeuille van Mededinging. Critici menen dat er als gevolg van de vele functies die zij heeft bekleed binnen het bedrijfsleven belangenconflicten dreigen te ontstaan. Twijfels zijn er verder over de Hongaar Kovacs (Energie), de Letse Udre (Belastingen en Douane) en, in wat minder mate, over de Deense Fischer Boel (Landbouw).

Barroso gaat de komende dagen praten met diverse regeringsleiders. De bevoegdheid om een eurocommissaris aan te wijzen berust bij elk land afzonderlijk. De voorzitter verdeelt vervolgens de posten.