Ervaringsdeskundige, zo zou je Van Lieshout met recht kunnen noemen. „Ik dronk zeker niet elke dag, maar meestal wel een paar dagen in de week. En altijd te veel.” Daar komt bij, het hield haar altijd zo bezig. Haar werkdag was er niet minder productief om, maar op de achtergrond was er de hunkering. Dat gevoel: vanavond mag ik weer.

Niet dat Van Lieshout zichzelf een alcoholist noemde. Integendeel, dat woord werd ook in gedachten zorgvuldig vermeden. „We denken dan algauw aan de zwerver onder de brug. Zo iemand heeft een probleem. Wij niet. Wij drinken gewoon voor de gezelligheid. Soms wat te veel, maar ach, dat wuiven we nonchalant weg.”

Tot op een dag in 2016 radicaal het roer omgaat. „Ik had al vaker de balans opgemaakt, mezelf afgevraagd waarom ik er niet gewoon mee stopte.” De daad bij het woord voegen gebeurt pas als haar man hartproblemen krijgt. Van Lieshout heeft geen verdere aansporing meer nodig.

Makkelijk was het niet, maar de inwoonster van Overveen heeft er veel voor teruggekregen. „Ik voel me zo veel beter, gezonder, frisser, rustiger, gelukkiger. Meer dan ik ooit had kunnen denken.”

Van Lieshout is abrupt gestopt, helemaal in haar eentje. Veel mensen zal dat niet lukken. Alcohol is verslavend, gewoonten slijten erin en als de omgeving er ook nog eens van uitgaat dat je gewoon meedoet („Toe, eentje maar”), moet je wel heel sterk in je schoenen staan.

Waarom is het haar wel gelukt en heeft ze na die dag geen druppel meer gedronken? „Ik heb op zijn zachtst gezegd mijn karakter mee”, glimlacht ze. „Ik ben nogal van het type alles of niets. Maar het ging niet vanzelf, ik was vreselijk moe. Mijn lichaam hunkerde naar wijn. Dan riep ik huilend: „Ik heb nu zo’n zin in een glas wijn. Maar ik doe het niet!””

Wat haar ook hielp, is dat ze alles wilde weten wat over alcohol bekend is. En dat is niet mis. Er is een duidelijke relatie tussen alcohol en kanker, met name borstkanker. Er is een link met hart- en vaatziekten. Zelfs één alcoholische consumptie beïnvloedt de slaap negatief. Inslapen gaat makkelijker, maar dat is meteen het enige voordeel.

Maar ho eens, dagelijks een glas rode wijn is toch goed voor hart en bloedvaten? „Die mythe is allang van tafel. Dat mensen die weinig drinken er in wetenschappelijk onderzoek soms beter van afkomen dan geheelonthouders, komt omdat er in die groep veel mensen zitten die juist om gezondheidsredenen niet drinken of niet meer drinken. Bij niet-drinkers tref je dus relatief veel mensen met gezondheidsproblemen.”

Het hoeft geen betoog dat Van Lieshout blij is met het advies van de Gezondheidsraad, dat oproept geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan één glas per dag, te drinken. „Weet je trouwens dat een standaardglas wijn maar 100 milliliter is?” merkt Van Lieshout terloops op. Zo weinig? Ik ga met een maatbeker aan de slag en kom erachter dat in de glazen in mijn kast minstens het dubbele past. Wat wij een glas wijn noemen, is dus bijna altijd anderhalf glas en misschien wel twee.

Loodzwaar

De kennis die Van Lieshout, sinds ze in de zomer van 2016 het roer omgooide, heeft opgedaan, gebruikt ze in haar onlinecoachingsprogramma Ontwijnen, waarin mensen ervaren hoe het is om honderd dagen alcoholvrij te zijn. Want hoewel ze het zelf helemaal in haar eentje heeft gedaan, weet ze als geen ander dat het loodzwaar is. Gedegen informatie, goede begeleiding en praten met mensen die in hetzelfde schuitje zitten of zaten is de sleutel tot succes.

In principe is het programma bedoeld voor iedereen die wil stoppen met alcohol, maar de ruim duizend mensen die ze inmiddels heeft begeleid, zijn vooral wijndrinkers en vooral vrouwen. „Ik denk dat zij toch op een andere manier vastzitten aan alcohol dan mannen. Ze moeten dag voor dag alle ballen in de lucht houden, dan is het heerlijk om dat aan het eind van de dag te ontvluchten. En ze willen geen spelbreker zijn, de enige die niet meedoet.”

Van Lieshout zou nog liever een traject van een jaar alcoholvrij aanbieden. „Dan heb je alle seizoenen met de daarbij behorende valkuilen gehad en kom je echt toe aan de vraag: wie ben ik als ik mezelf niet verdoof? Maar mensen zien daar als een berg tegen op.”

Dat is ook haar bezwaar tegen Dry January, dat mensen uitdaagt een maand lang geen alcohol te nuttigen. „Op zich een mooi initiatief, maar het is te kort om te merken wat geheelonthouding met je fysieke en mentale gezondheid doet. En mensen staan als het ware alweer in de startblokken om op 1 februari hun succes te vieren met alcohol.”

Voortschrijdend inzicht

In de loop van haar alcholvrije jaren is Van Lieshout tot voortschrijdend inzicht gekomen. In haar eerste boek, ”Ontwijnen”, wil ze vooral de vraag beantwoorden waarom en hoe je zou moeten stop­pen. In haar nieuwste boek, ”De Geest uit de Fles”, dat in december verscheen, staat de vraag ”Waarom drinken we?” centraal. „Alcohol drinken is in onze maatschappij synoniem voor gezelligheid, maar tegelijkertijd willen we niet horen dat we het doen om ons voor onszelf te verstoppen.”

De bevlogen auteur schrijft niet veroordelend, maar durft wel op een confronterende manier de onderste steen boven te krijgen. „Alcohol is een groot maatschappelijk probleem. In ons overvolle leven hebben we de verbinding met elkaar en onszelf verloren. Alcohol is daarvoor een fantastisch middel. Het maakt je socialer, met minder remmingen en verdooft je werkelijke ik.”

De beelden die ze gebruikt schuren en blijven hangen. „Alcohol is een troostende teddybeer waar we ons achter verschuilen en die we ons niet zomaar laten afpakken. Doet iemand zijn beer weg, dan is dat ook confronterend voor anderen.”

De eerste vraag die mensen die gestopt zijn vaak krijgen, is: hoeveel dronk je dan? „Verkeerde vraag”, aldus Van Lieshout. Vaak gesteld voor de eigen gemoedsrust. „Het gaat om de afhankelijkheid. Eén glas per dag waar je niet mee kunt stoppen, is net zo goed een probleem. Er hoeft maar iets tegen te zitten in het leven en het wordt meer.”

Van Lieshout heeft een punt, dat is wel duidelijk. Maar is het allemaal niet een beetje overdreven? Slaat ze niet door? En daar komt bij: ze is en blijft een leek. Ze kan dan wel veel wetenschappers gesproken hebben en heeft veel gelezen, maar wat zegt dat?

Ik sla er een ander boek op na. ”Drankje?”, geschreven door David Nutt. Een Britse hoogleraar die al tientallen jaren meedraait in het verslavingsonderzoek. De feiten die Nutt presenteert komen voor het overgrote deel overeen met die van Van Lieshout, maar zijn doordat hij diep in het menselijk lichaam doordringt misschien nog wel overtuigender. Vanuit zijn vakgebied beschrijft hij tot op molecuulniveau wat alcohol doet met het lichaam, met de hersenen, met je remmingen en ga zo maar door.

Harddrug

De Britse arts en psychiater aarzelt niet om naar aanleiding van zijn eigen onderzoek alcohol een harddrug te noemen, al wordt hem dat in eigen land niet in dank afgenomen. In zijn grafieken staat alcohol helemaal bovenaan. Het is weliswaar niet zo verslavend als bijvoorbeeld cocaïne, maar omdat zo veel mensen het gebruiken en de schade enorm is, slaat de balans flink door.

Tegelijkertijd heeft Nutt oog voor de sociale voordelen van drank. Die zijn er in zijn ogen zeker, al klinkt dat wat dubbel in het licht van zijn betoog. Een beetje drinken, daar doet hij niet moeilijk over, maar doe dat pas nadat je kennis hebt genomen van de feiten. Hij doet het zelf ook. Zelfs al heeft hij in het verleden meermalen de drang om meer te drinken gevoeld, maar wel altijd weerstaan.

Van Lieshouts keuze is een andere. „Minder drinken is altijd winst, maar de praktijk is dat bijna niemand het kan. Voor mijzelf is het alvast geen optie. Drank was pas leuk als er veel was.”

”De Geest uit de Fles”, Jacqueline van Lieshout; 
uitg. Detox Coach Publishing; 160 blz.; € 21,00
”Drankje?”, David Nutt; uitg. Nieuwezijds; 301 blz.; 
€ 21,95

Elise van Leeuwen (53) werkt in de maatschappelijke hulpverlening, is getrouwd met Marcel en heeft twee volwassen kinderen, Niels en Merel. Alcohol neemt al dertig jaar een grote plaats in haar leven in. Te groot, vindt ze zelf. Na twee eerdere stoppogingen startte ze begin september met negentig dagen alcoholvrij, gecoacht door Jacqueline van Lieshout. Ze hield een dagboek bij.

Woensdag 28 augustus 2019

Het was opeens klaar. Na jaren van proberen maat te houden, had ik er zo genoeg van. Deze zomer was heel druk. Ik heb eigenlijk bijna elke avond te veel gedronken en kwam totaal uitgeput en gedeprimeerd terug van vakantie. Ik voelde me overprikkeld en kon niet meer landen. Bovendien was er bijna niets meer waar ik me echt op verheugde. Ik heb jaren geprobeerd maat te houden, probeerde elk jaar in ieder geval een maand niet te drinken, maar het leidde niet tot minder drinken omdat ik eigenlijk vond dat ik drank nodig had, dat ik er recht op had, dat het me troostte. En ook omdat ik de ROES zo geweldig vond, dat lichtelijk benevelde en ontspannen gevoel dat bezit van me nam na twee glazen wijn. Maar ik kan het nooit bij twee glazen houden, en dan weer de gruwelijke katers.

Ik heb de hele tijd zin om op te ruimen, om schoon schip te maken. Kan nog slechter tegen troep dan anders. Kan moeilijk in slaap vallen ’s avonds, gelukkig geen gepieker, maar gewoon omdat ik niet verdoofd ben van de wijn.

Maar soms erg onrustig in mijn hoofd, zwalk tussen sterk en goed gevoel over beslissing en af en toe wanhoop (groot monster) van ”hoe houd ik dit ooit vol”.

Woensdag 11 september 2019

Makkelijk is het niet, gisteravond waren vriend Ton en neef Bart hier en ik vond het moeilijk dat ik geen wijn dronk. Marcel was ook weer terug uit het buitenland. Verder voelde ik me gisteren sowieso de hele dag een beetje droevig. Maar goed, ik ben nu wel weer wat opgeknapt en ga zo meteen even lekker hardlopen. Fijn dat Marcel weer thuis is. Ik moet wel goed naar mijn motivatie blijven kijken. Heb nu alweer de neiging om te kijken naar wat ik mis in plaats van naar wat ik te winnen heb!

Donderdag 17 oktober 2019

Ik heb niet drinken precies vijftig dagen volgehouden, ben nu weer terug bij af. Op vakantie geweest naar ons huisje in Frankrijk, met de hele familie. Er wordt daar altijd heel gezellig en lang geborreld. Ik ging meteen voor de bijl…

Woensdag 3 juni 2020

Door de coronacrisis eigenlijk nog meer dan anders gedronken… Ook heb ik inmiddels ”Ontwijnen” gelezen, feest van herkenning! Ik wil van de wijn af, ben er nog meer klaar mee dan vorig jaar. Ik wil eerst maar eens een jaar stoppen. Ik zou graag twee à drie keer in de week drie glazen kunnen drinken, maar dat probeer ik al jaren en dat is me dus nog nooit gelukt. Het is alles of niets, minderen zit er niet in.

Woensdag 1 juli 2020

Heb me aangemeld voor de tiendaagse academy van Ontwijnen. Gratis kennismaking met het programma van Jacqueline van Lieshout. Vorig jaar dacht ik dat ik het in mijn eentje kon…

Woensdag 19 augustus 2020

Gisteren opgeteld wat ik in de coronatijd heb gedronken, van begin maart tot nu. Dat waren gemiddeld 27 glazen wijn per week, dus bijna 4 glazen per dag gemiddeld. Daar ben ik wel erg van geschrokken… Het wordt dus niet bepaald minder.

Maandag 24 augustus 2020

Volgende week dinsdag, 1 september, ga ik me inschrijven voor de negentig dagen coaching van Ontwijnen. Marcel gaat met me meedoen, heel fijn. Neef Bart doet ook mee!

Zondag 4 september 2020

Gisteravond voor het eerst uit eten. Ik voelde me heerlijk en vond het minstens net zo gezellig als anders. En ik had niet de hele tijd dat stemmetje in mijn hoofd van ”meer, meer, meer”. Zo lekker. En het was heel gezellig. Het kan dus wel. Het scheelde natuurlijk wel dat maar een van ons vieren dronk, maar toch, wat een eyeopener!

Dinsdag 6 september

De beslissing om niet meer te drinken voelt heel helder en krachtig. Ik ben er nog meer klaar mee dan vorig jaar. Ik denk toch dat het algehele gevoel van uitputting dat ik ervaar, komt door een halfjaar excessief drinken.

Donderdag 24 september

Af en toe wel de wijnheks die me toefluistert dat het leven met wijn veel leuker was. Maar dan zeg ik: Terug in je hok!

Zaterdag 24 oktober

Vandaag is Merel jarig. Twintig! Heerlijk gewandeld. Rond borreltijd had ik wel even ontzettend trek in wijn. Ik heb eraan geroken en nog even getwijfeld of ik toch niet stiekem een slokje zou nemen. Gelukkig niet gedaan. Ik heb zo’n behoefte aan de roes, tijdens zo’n verjaardag raak ik altijd overprikkeld door alle mensen om me heen en doordat ik tegelijkertijd moet zorgen voor eten en drinken, voor alles. Ik merkte trouwens wel halverwege de avond dat ik niet meer hoefde te vechten tegen de moeheid die wijn behalve verdoving en roes ook altijd met zich meebrengt. En heb ook nog heerlijk de slappe lach gehad. En vervolgens negen uur geslapen.

Woensdag 4 november 2020

Afscheid van de wijn is als liefdesverdriet, zegt Jacqueline. Vandaag krijg ik de opdracht een afscheidsbrief te schrijven aan deze ontrouwe geliefde. Als ik hem overlees, klinkt het allemaal een beetje theatraal. Maar het komt uit de grond van mijn hart.

Lieve Sauvignon Blanc, Verdejo, Rueda, Pinot Grigio, Chardonnay, Riesling, Grüner Veltliner en Chablis,

Wat ben ik verliefd op jullie geweest, wat hield ik van jullie! Wat hebben jullie me veel gegeven de afgelopen dertig jaar. Zodra ik in jullie gezelschap was, verdwenen de zorgen en spanningen als sneeuw voor de zon, alles voelde vrolijk, ontspannen en goed. De feestjes waren nooit saai, de diners nooit te lang, de vakanties eindeloos. De eerste jaren was het echt goed toeven in jullie gezelschap.

Maar, waar ik achteraf zo boos om ben en wat jullie geniepig voor jullie hielden, is dat de prijs van jullie vriendschap wel heel erg hoog is. Jullie wilden steeds meer van mij hebben. Steeds vaker moest ik met jullie afspreken. Ik mocht eigenlijk niemand anders meer zien omdat jullie je dan in de steek gelaten voelden. Steeds meer, meer, meer. En vervolgens, nooit eens lekker slapen, nooit een goed gevoel na een lange avond samen, de volgende dag altijd megabrak. Jullie hebben me altijd verleid om dingen te doen waar ik achteraf spijt van had. En altijd schuld en schaamte achteraf. En niet meer precies weten wat ik had gedaan of had gezegd, omdat jullie in mijn oren hadden zitten roeptoeteren van: „Kom, neem ons, je bent nog heel nuchter! Eentje kan nog prima!” „Je bent toch geen saaie doos! Het leven is al moeilijk en zwaar genoeg, kom op nou!” Maar nu heb ik jullie door en ga ik een andere weg in! Ik maak het uit! Jullie lijken wel aardig, maar in het echt zijn jullie geniepig en door en door vals. Ik heb zo genoeg van jullie. Dank jullie wel voor de eerste mooie jaren, maar we zijn nu zo uit elkaar gegroeid, ik wil dit niet meer. Ik ben blij met mijn nieuwe vriendinnen: gemoedsrust, trouw, echtheid en ontspanning.

Het ga jullie goed,

Elise

Dinsdag 1 december

De negentig dagen zitten erop. Eigenlijk heel snel gegaan deze tijd. Ik heb me wel meteen aangemeld als alumnus, want ik denk dat ik de support van andere voormalig drankzuchtigen niet kan missen. Het voelt wel kaal, opeens niet meer elke dag nieuwe interviews, peptalks, werkbladen. Ik heb veel aan het programma gehad. Zeker de interviews waren een feest van herkenning.

Ik denk dat ik ook dronk om niet te ervaren dat ik me niet nuttig voel, geen echte bestemming heb gevonden. Ik ben wel breed geïnteresseerd, lees van alles en heb mezelf van alles geleerd, maar ik flierefluit maar zo’n beetje door het leven.

Ik voel me sterker nu, alhoewel ik het leven wel wat saaier vind. Maar dat kan ook komen door de coronatijd. Ik voel me over het algemeen heel goed en mijn leven wordt helemaal niet bepaald door verlangen naar alcohol. Er zijn wel momenten dat ik het lastig vind, maar die duren maar kort. Ik vind het heerlijk dat ik geen katers meer heb. Daar is zo veel tijd en energie in gaan zitten. Fijn om niet meer de hele tijd schuld- en schaamtegevoelens te hebben. Ik denk dat ik toch ook zo veel dronk omdat ik gevoelens van leegte en verveling niet kon verdragen. Die gevoelens heb ik nu ook af en toe, maar ik weet nu dat drank niet de oplossing is en denk: wat dom dat ik niet veel eerder ben gestopt!

(Gisteravond kwamen Marcel en mijn schoonmoeder uit Brabant. Ik had Marcel tien dagen niet gezien. We gingen nog even een uurtje aan tafel zitten borrelen. Was heel gezellig, maar ik miste opeens wel de roes van de wijn. Tja, ik mis de roes wel af en toe, maar niet dramatisch.)

Woensdag 30 december

De afgelopen dagen waren natuurlijk druk. Eerste alcoholvrije Kerst beleefd. Ik vond wel dat de rode fluwelen rand ontbrak, was snel overprikkeld. Aan de andere kant, heel fris en fruitig continu. Samen met Merel heerlijk in de Oosterplas gezwommen. Veel hardgelopen. Ik zie helemaal niet op tegen oud en nieuw, komt natuurlijk ook door de coronamaatregelen. Ik heb me voorgenomen om in ieder geval een jaar niet te drinken en dan te evalueren.

Maandag 4 januari

Oud en nieuw was eigenlijk een makkie. Om twaalf uur heerlijke champagne met 0 procent alcohol gedronken. We troffen bij thuiskomst om twee uur Niels bijna in coma aan op de bank. Hij had vergeten ’s avonds te eten en had bij vrienden veel te veel gedronken. Drank is echt niet onschuldig. Hij moest de volgende dag vreselijk overgeven.

Ik heb op 1 januari heerlijk hardgelopen en ben naar de verjaardag van Bart geweest. Voel me blij met mijn beslissing om te stoppen.

Elise van Leeuwen heet in werkelijkheid anders.